Khát vọng giàu mạnh trong nông thôn mới Cao Bằng

Trong quá trình vận động không ngừng của nông thôn mới ở Cao Bằng, các HTX trở thành một trong những “trục xoay” của tái cơ cấu nông nghiệp, còn những chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam đóng vai trò tiếp sức quan trọng giúp HTX mở rộng sản xuất hàng hóa.

Thúc đẩy kinh tế nông thôn

Ở các xã Trùng Khánh, Đàm Thủy và Đình Phong, hành trình “nâng tầm cây dẻ” đã trở thành minh chứng rõ rệt cho sự thay đổi tư duy sản xuất trong xây dựng nông thôn mới của người dân địa phương.

Từng là cây trồng đặc sản nhưng giá trị thấp do năng suất không đồng đều và phụ thuộc hoàn toàn vào giống gieo hạt, cây dẻ rơi vào vòng luẩn quẩn của sản xuất nhỏ lẻ. Nhưng khi những điểm nghẽn được nhận diện và giải quyết, chính quyền và các HTX tại địa phương đã bứt phá, mở ra một chuỗi giá trị hoàn toàn mới.

HTX Bích Loan (xã Trùng Khánh) là một trong những đơn vị đi tiên phong cho “cuộc cách mạng ghép giống” giúp giá trị cây dẻ được nâng lên đáng kể. Không phải chờ 7–10 năm mới bói quả như trước, cây dẻ ghép chỉ cần 4–5 năm đã cho thu hoạch, chất lượng đồng đều, rủi ro giảm mạnh.

Trong khu vườn ươm rộng hơn 2 ha, mỗi năm, HTX Bích Loan sản xuất hơn 30.000 cây dẻ ghép chất lượng cao. Tỷ lệ sống trên 90% là minh chứng cho quy trình kỹ thuật bài bản mà HTX đã dày công nghiên cứu.

Không chỉ dừng ở sản xuất giống, HTX còn trồng thực nghiệm 500 cây từ năm 2020. Đến năm thứ 4 cây đã trĩu quả, đây là thành quả của tư duy đổi mới, của việc dám nghĩ, dám làm trên mảnh đất quê hương.

Sự chuyển mình mạnh mẽ của cây dẻ đang biến đặc sản vùng Đông Cao Bằng trở thành cây làm giàu bền vững, đồng thời mở ra hướng đi gắn nông nghiệp với du lịch sinh thái, trải nghiệm, một mô hình đầy triển vọng trong xây dựng nông thôn mới.

Cũng trên nền tảng tiềm năng bản địa, Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đã tạo lực đẩy mạnh mẽ để Cao Bằng chuẩn hóa sản xuất và nâng tầm giá trị nông sản.

Hiện, toàn tỉnh có 171 sản phẩm đạt chuẩn OCOP, trong đó có 10 sản phẩm 4 sao và 161 sản phẩm 3 sao, con số đầy ấn tượng đối với một tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn.

Động lực tạo bước nhảy vọt

OCOP không chỉ là cuộc thi sản phẩm, mà quan trọng hơn, đó là sự thay đổi căn bản trong tư duy sản xuất của người dân. Từ chỗ chỉ cần sản phẩm ngon, nay HTX, nông dân Cao Bằng hiểu rằng sản phẩm phải sạch, đẹp, có bao bì chuẩn, có câu chuyện văn hóa đi kèm, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Khi tiêu chuẩn được nâng lên, nhiều sản phẩm tưởng như “chỉ bán quanh bản” đã xuất hiện trong hệ thống siêu thị và cửa hàng đặc sản trên cả nước.

Đặc biệt, với sự hỗ trợ của tỉnh, 28 sản phẩm đã được đưa lên sàn thương mại điện tử của bưu điện, mở rộng thị trường mà trước đây người dân khó có thể tiếp cận. Đây không chỉ là hướng đi mới, mà còn đặt nền móng để nông sản Cao Bằng vươn ra thị trường quốc tế.

Một trong những điểm tựa phát triển OCOP ở Cao Bằng là hoạt động của các HTX. Từ những mô hình nhỏ lẻ ban đầu, nhiều HTX đã bứt phá mạnh mẽ, trở thành điểm sáng của kinh tế nông thôn miền núi.

HTX Nông nghiệp Ba Sạch (xã Hưng Đạo, nay là phường Thục Phán) là một ví dụ tiêu biểu. Từ mô hình sơ chế nhỏ, HTX đã phát triển hơn 30 sản phẩm nông sản chế biến, trong đó có 12 sản phẩm đạt OCOP 3 sao và 5 sản phẩm được công nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. HTX tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động địa phương, đặc biệt là phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số.

Hiệu quả của các HTX đang góp phần giúp nông thôn mới Cao Bằng khởi sắc (Ảnh: BCB).

Trong khi đó, tại xã Án Lại, HTX Miến dong đã trở thành “bà đỡ” giúp hơn 200 hộ dân giữ nghề truyền thống và có đầu ra ổn định. Với sự hỗ trợ về máy móc, nhà xưởng, HTX nâng năng suất lên mức 6 tấn sản phẩm/hộ/năm, tạo thu nhập ổn định và góp phần đáng kể vào tiêu chí thu nhập trong xây dựng nông thôn mới.

Ngoài ra, các HTX Tâm Hòa, Ba Sạch Hưng Đạo, Phục Hòa… cũng đang tận dụng lợi thế địa phương để phát triển sản phẩm đặc trưng như thịt xông khói, lạp sườn, bún khô hay cung ứng giống, phân bón.

Mỗi HTX là một mô hình tổ chức sản xuất hiệu quả, góp phần tái cơ cấu nông nghiệp, tạo sinh kế bền vững và lan tỏa tư duy sản xuất hàng hóa tới từng hộ dân. Với đóng góp của HTX, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của Cao Bằng đã giảm từ 18% (năm 2021) xuống dưới 10% năm 2024, dự kiến còn khoảng 4% trong năm nay.

Tạo sức bật mới cho khu vực nông thôn

Đằng sau những chuyển động mạnh mẽ của phong trào HTX Cao Bằng là sự đồng hành hiệu quả của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng.

Từ năm 2024 đến nay, hệ thống Liên minh HTX đã triển khai loạt chương trình hỗ trợ thiết thực. Chỉ trong thời gian ngắn, 14 cuộc xúc tiến thương mại, 20 lượt hội chợ và hội nghị quảng bá sản phẩm đã được tổ chức, giúp HTX mở rộng thị trường và đưa sản phẩm vào hệ thống phân phối hiện đại. Đây là bệ phóng giúp sản phẩm OCOP của Cao Bằng bước ra khỏi không gian địa phương, tiếp cận những thị trường tiềm năng.

Về hỗ trợ sản xuất, nhiều HTX như Phục Hòa, Tân Bách… đã được cấp giống, phân bón cho mô hình liên kết quy mô lớn. Bên cạnh đó, chương trình đào tạo và tập huấn của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng được triển khai bài bản, giúp hàng trăm lượt cán bộ HTX nâng cao năng lực quản trị, kỹ năng liên kết chuỗi, đáp ứng tiêu chuẩn sản xuất và ứng dụng công nghệ số. Những kiến thức này chính là nền tảng giúp HTX bước vào sản xuất công nghệ cao, xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc – các yếu tố sống còn của nông sản hiện đại.

Nhờ các chương trình hỗ trợ toàn diện của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng, các HTX không chỉ lớn mạnh về số lượng mà ngày càng chuyên nghiệp, tự tin tham gia sâu vào chuỗi giá trị nông nghiệp.

Có thể thấy, khi các HTX trở thành điểm tựa kết nối sản xuất, mở rộng thị trường, nông thôn mới ở Cao Bằng đang không chỉ thay đổi về hạ tầng mà còn đổi thay tận gốc về tư duy phát triển.

Kết quả từ thực tế cho thấy, tỉnh Cao Bằng đang đi đúng hướng khi chú trọng phát triển dựa trên nội lực, nâng cao giá trị bản địa, gắn nông nghiệp với dịch vụ, du lịch và đặc biệt là thúc đẩy HTX trở thành “đầu kéo” của xây dựng nông thôn mới.

Hành trình xây dựng nông thôn mới ở Cao Bằng vì thế không chỉ là câu chuyện của cơ sở hạ tầng, mà là câu chuyện về khát vọng đổi đời, về sự liên kết chặt chẽ giữa người dân, HTX và chính quyền. Một hành trình mở ra tương lai giàu sắc màu cho vùng đất biên cương của tổ quốc.

An Chi