Tre mét - Loài cây "đa dụng” giúp đồng bào vùng núi Nghệ An thoát nghèo

Cây xóa đói, giảm nghèo

Chỉ cần trồng một lần có thể thu hoạch liên tục hàng chục năm, cây tre mét đang ngày càng có chỗ đứng strong cơ cấu cây lâm nghiệp tại các huyện miền núi tỉnh Nghệ An. Với đặc thù địa hình đồi núi phức tạp, nhiều sông suối, cây tre mét từ lâu đã được người dân huyện Tương Dương lựa chọn. Không chỉ có tác dụng hạn chế lũ lụt, xói mòn, tre mét là loài cây lâm nghiệp (ngoài cây gỗ) có khả năng gây trồng thành vùng nguyên liệu chuyên canh, khai thác bền vững.

Anh Chạng Văn Thế, thôn Na Tụng, xã Tam Thái, huyện Tương Dương cho biết, tre mét là cây đa tác dụng. Cây non có thể sử dụng làm thực phẩm; cây già có thể làm vật liệu xây dựng, nguyên liệu làm giấy, đồ thủ công mỹ nghệ. Với tốc độ sinh trưởng nhanh, ít sâu bệnh, sau từ 3 - 4 năm kể từ khi trồng, loại cây này có thể khai thác và cho năng suất khá cao từ 4-12 tấn/ha. Giá trung bình hiện nay khoảng 800.000 đồng/tấn. Thu nhập từ cây tre mét đã và đang giúp nhiều gia đình ở vùng nông thôn miền núi tăng thu nhập, vươn lên thoát nghèo.

Theo anh Vũ Văn Thủy, thôn Na Tụng, xã Tam Thái, trồng tre mét có nhiều ưu thế hơn các loại cây lấy gỗ như: keo, tràm. Tre mét chỉ cần trồng một lần là có thể thu hoạch được hàng chục năm, công chăm sóc ít. Đặc biệt, sau khi phát triển ổn định, cây tăng nhanh về số lượng, sản lượng thu hoạch năm sau sẽ nhiều hơn năm trước. Gia đình gia đình anh chỉ có hơn 1 ha nhưng mỗi năm cho thu nhập ổn định khoảng từ 8-10 triệu đồng. Đối với những gia đình huyện miền núi, đây là nguồn thu ổn định trang trải cuộc sống, giúp con cái được đi học

Hiện nay, bên cạnh việc làm vật liệu xây dựng, làm đồ mỹ nghệ, tre mét còn được sử dụng để làm nguyên liệu sản xuất các giấy đế nên được thương lái thu mua trận nơi, giá được nâng lên. Tuy nhiên, hiện nay, người dân địa phương chủ yếu trồng, chăm sóc, thu hoạch dựa trên kinh nghiệm, chưa theo quy trình khoa học khiến sản lượng, chất lượng tre mét không cao. Rừng tre mét đang phải đối diện với nguy cơ bị suy thoái.

Trở thành cây trồng chủ lực

Huyện Tương Dương hiện có khoảng 1.600 ha tre mét, được trồng chủ yếu trên rừng sản xuất ở các xã Yên Thắng, Nhôn Mai, Tam Đình, Tam Thái, Tam Quang, Thạch Giám… Hầu hết rừng tre mét được trồng trước đây thông qua các chương trình, dự án phủ xanh đất trống đồi núi trọc hoặc do các dự án lâm nghiệp tài trợ. Là giải pháp thay thế hiệu quả khi vùng nguyên liệu giấy tự nhiên bị khai thác quá mức, tre mét đang được địa phương định hướng phát triển thành cây trồng chủ lực. 

Chị Lê Thị Thu Thủy, cán bộ phụ trách nông lâm nghiệp xã Tam Thái cho biết, xác định cây có giá trị kinh tế, lại có tác dụng phủ xanh đồi núi trọc nên những năm trở lại đây, diện tích tre mét ở địa phương liên tục được mở rộng. Hiện toàn xã có khoảng 160 ha tre mét, mỗi năm thu về hơn 600 triệu đồng. Tre mét tuy ít sâu bệnh nhưng hay đổ ngã nên địa phương hướng dẫn và khuyến cáo bà con không nên trồng ở những vùng có luồng gió mạnh đi qua. Ngoài ra, trong quá trình trồng mới, bà con được hướng dẫn sử dụng cây giống từ các cơ sở có uy tín trên địa bàn.

Theo ông Nguyễn Văn Hoa, Phó Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tương Dương, những năm trở lại đây, nhu cầu cây tre mét làm các sản phẩm đồ mỹ nghệ, vật liệu xây dựng, nguyên liệu giấy tăng cao. Vì vậy, loại cây này dần trở thành cây trồng chủ lực của địa phương. Không chỉ có tác dụng trong phát triển kinh tế, cây tre mét còn góp phần phủ xanh đồi trọc, giúp hạn chế lũ lụt. Đây là cây lâm nghiệp được người dân địa phương trồng từ lâu. Tuy nhiên, kỹ thuật, phương pháp chăm sóc khai thác còn nhiều hạn chế ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng sản phẩm, tính bền vững của loại cây này.

UBND huyện Tương Dương đã thông qua Đề án phát triển cây tre mét giai đoạn 2021-2025. Theo đó, bên cạnh việc hướng dẫn kỹ thuật, chăm sóc, khai thác cho người dân địa phương, huyện đặt mục tiêu mở rộng rừng tre mét lên 10.000 ha, hình thành vùng nguyên liệu tập trung gắn với cơ sở chế biến sâu các sản phẩm. Đồng thời, địa phương cùng với các đơn vị đang xúc tiến xây dựng chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC). Qua đó, nâng cao giá trị xuất khẩu đối với những sản phẩm của cây tre mét. Huyện đang đẩy mạnh việc kêu gọi, khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất, đa dạng hóa các sản phẩm, giúp người dân tăng thu nhập.

Văn Tý