Bản "ma" giữa xứ Mường đẹp như tranh vẽ
Gần trăm ngôi nhà gỗ bị bỏ hoang của bản "ma" nằm giữa cao nguyên lộng gió và tràn đầy mây trời thuộc xã Bao La, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. Những ngôi nhà được làm bằng gỗ quý, trơ trọi giữa mây trời, gió núi...
Đến với bản "ma"
Từ quốc lộ 6 rẽ vào bản "ma" khoảng 3km. Hai bên là những vách núi cao sừng sững. Con đường bê tông dẫn vào khu đất bằng phẳng hiện lên giữa khoảng không bao la. Tiếng mõ trâu kêu lốc cốc đều đặn bên sườn non. Cả một vùng sơn cước đẹp vô ngần hiện lên giữa bốn bề mây núi. Trong khung cảnh ấy, cái bản "ma" mà mọi người nhắc tới lại đẹp đến vô ngần.
Bản "ma" có nhiều ngôi nhà gỗ bị bỏ hoang, không có người ở. Năm 1990, nhiều hộ người Thái ở xã Bao La, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình đã lên khai hoang vùng đất này. Nhưng 10 năm trở lại đây, họ chỉ làm nương mà không ở lại bản nữa. Do vậy, những ngôi nhà này không có người ở và không được bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên. Nay nó đã xuống cấp nghiêm trọng (ảnh: Xuân Tuấn).
Men theo lối mòn tràn ngập cỏ xanh và hoa dại, chúng tôi tiến vào ngôi làng với những nếp nhà gỗ xinh xắn nằm dưới chân đồi. Khác với không khí ở bản vùng cao, nơi đây không một bóng người, không màu khói bếp quen thuộc khi chiều buông. Chỉ có tiếng gió thét gào luồn lách qua những dãy ra gỗ thâm nâu.
Những ngôi nhà được làm bằng gỗ quý, nhưng nay bị bỏ hoang giữa vùng cao nguyên bao la (ảnh: Xuân Tuấn).
Từng ngôi nhà gỗ hiện lên trong sự ủ dột của cơn mưa cuối chiều. Có nhà đổ siêu vẹo, chứng tỏ lâu rồi không có chủ nhân đến ở. Những ngôi nhà nối nhau dọc dải đất dài nhưng không gặp lấy một nhà nào có gia chủ ở nhà. Nhiều ngôi nhà còn viết chữ bằng sơn màu đỏ rõ to, bán nhà. Đi dọc khu đất, chúng tôi bắt gặp cả mấy chục ngôi nhà bỏ hoang như thế.
Nơi này khi màn đêm buông xuống không một bóng người ở lại. Mấy chục ngôi nhà gỗ, không có tiếng người, không có màu khói bếp khi chiều buông. Nó tạo ra cảm giác buồn tẻ và hiu quạnh khi đến đây. Thiên nhiên thì tràn đầy sức sống, còn bản làng thì hiu quạnh. (ảnh: Xuân Tuấn).
Qua tìm hiểu của chúng tôi, năm 1990, nơi đây rừng rậm còn bao phủ. Khi ấy, người dân bản Bùng, xã Bao La, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình đã lên đây khai phá, dựng làng lập bản. Thời gian đầu, họ xẻ gỗ, dựng nhà, lập xóm làng. Họ sinh sống và làm nương ở đây coi như cơ sở sản xuất. Hết mùa họ lại trở lại bản cũ - cách nơi làm nương khoảng gần một giờ đi bộ. Những năm gần đây, họ có xe máy và có đường ô tô lên tận nương chở ngô, nên họ chuyển về ở hẳn bản cũ.
Chỉ có những vị khách du lịch, yêu thung lũng đẹp nhất xứ Mường này đến thăm. Họ thích thú khi được lạc vào miền cổ tích của thảo nguyên bao la (ảnh: Xuân Tuấn).
Từ đấy, hàng trăm ngôi nhà gỗ thâm nâu bị bỏ hoang như chốn không người. Họ cũng không tu sửa, nên nhiều ngôi nhà đã bị tốc mái hoặc bị sập. Những ngôi nhà còn lại cũng đang trong tình trạng xuống cấp. Không chỉ có người dân Bao La làm nương ở cao nguyên này, người Mông ở Pà Cò cũng xuống khai hoang và thả trâu bò.
Nhiều ngôi nhà gỗ trơ trọi suốt mấy chục năm, nhưng vẫn giữ được bộ khung vững chãi. Người Thái của xã Bao La đã kì công xẻ gỗ sống trên đá để dựng nhà. Hầu hết các cột kèo sau 30 năm vẫn chưa bị mối mọt, chỉ tiếc rằng nó đã bị bỏ hoang quá lâu (ảnh: Xuân Tuấn).
Sức hút ở bản "ma"
Theo ông Phàng Văn Sồng, Chủ tịch Hội nông dân xã Pà Cò, ở Pà Cò ít đất nên bà con phải đi tìm đất canh tác ở nơi xa. Nhiều bản, bà con người Mông phải đi nửa ngày trời để đến được nơi canh tác.
Bản "ma" là vũng đất tươi tốt và bằng phẳng. Hiện bà con người Thái vẫn trồng ngô và thả trâu, bò ở nơi này. Thời gian gần đây, một doanh nghiệp ở Hà Nội đã đang xúc tiến mua cả thảo nguyên trên núi cao này. Một số cọc mốc sơn đỏ đã được cắm làm mốc. (ảnh: Xuân Tuấn).
Một số ngôi nhà mái đã hỏng, chủ nhân cũng chẳng buồn tu sửa (ảnh: Xuân Tuấn).
Nơi này rộng chừng 60ha, bốn bề được bao phủ bởi dãy núi đá thuộc xã Bao La, Hang Kia, Pà Cò của huyện Mai Châu. (ảnh: Xuân Tuấn).
Khu vực bản "ma" rộng rãi và thoáng đãng như cao nguyên ở Mông Cổ. Ai đến đây cũng đều xao xuyến khi chứng kiến vùng bình nguyên đẹp như miền cổ tích. Thảm cỏ xanh mướt, tràn ngập hoa dại tạo ra cảm giác thật sảng khoái. Chỉ tiếc rằng, cả vùng non nước hữu tình này luôn vắng bóng gia chủ. (ảnh: Xuân Tuấn).
