Nuôi gà đen lông xước, thịt thơm ngon, nông dân Tủa Chùa bộn tiền

Gà đen - báu vật của nông dân Tủa Chùa

Gà đen được coi là tài sản quý nhất của người Mông trên cao nguyên đá. Ông Hạng A Sử, thôn Tả Phìn (xã Tả Phìn) tâm sự. "Trước đây, người Mông có cuộc sống du canh, du cư. Từ đời cha ông tôi đã di cư từ Hà Giang sang đây sinh sống. Cuộc thiên di cách đây hàng trăm năm, khi tôi lớn, nghe các cụ già trong bản kể lại. Cuộc di cư đi tìm vùng đất mới ấy chỉ có hơn chục hộ. Tài sản chỉ có con ngựa và vài chiếc chảo, cày, nương thực ăn trong vài tháng, nhưng không thể thiếu hai con vật là chó săn và gà đen. Vượt quãng đường hơn 500km, hơn chục hộ dân đã dựng lều, lập bản tại Tả Phìn".

Giống gà đen có sức sống mãnh liệt như những người đã nuôi dưỡng nó. Với sức chống chịu, thích nghi tốt với thiên nhiên. Ngủ cành cây, uống sương muối, thường được người dân thả trên đất đá, vì thế gà đen Tủa Chùa vô cùng đặc biệt, không giống bất cứ nơi đâu. Gà đen tại đây là một giống gà đặc hữu, có mắt viền đen, da đen, vân thịt đen, xương cũng nhuốm đen, gà sở hữu bộ lông xước toàn thân phủ 1 lớp phần lông nhỏ mềm như lông thú.

"Gà đen tiếng người Mông gọi là Ka Đu. Ka Đu là thực phẩm giàu dinh dưỡng, rất có lợi cho sức khỏe, ngăn ngừa triệu chứng mất ngủ, nhức đầu, ù tai... Vì thế mà người Mông chúng tôi coi gà đen là một tài sản quý. Dù cuộc sống khó khăn, trải qua bao năm tháng du canh du cư nhưng chúng tôi vẫn gìn giữ và bảo tồn giống gà đặc sắc riêng của dân tộc mình" ông Hạng A Sử tâm sự.

Theo ông Phạm Quốc Đạt, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tủa Chùa thì thịt gà đen Tủa Chùa có hàm lượng dinh dưỡng cao, thường được mọi người biết đến với những món cháo cho trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai hoặc mới sinh. Xương thì đem ngâm rượu hay nấu cao cho người già, người đau ốm uống bồi bổ. Ngoài ra, trong các mâm cỗ đều phải có thịt gà đen, bởi theo họ như vậy mới quý, mới được coi là chủ nhà hiếu khách. Gà ở đây được nuôi bằng thóc, ngô và ngủ trên cây. Nuôi cả năm trời mới nặng khoảng 2kg nên thịt ngon hơn nhiều so với những loại gà nuôi theo hình thức công nghiệp. Vì thế mà người dân nơi đây đi đâu cũng nhớ vị gà xương đen quê nhà.

Bên cạnh những điều đặc biệt về hình dáng và tập tính, gà đen sở hữu sức đề kháng không hề nhỏ, vào trời đông nhiệt độ xuống tới 4 - 50C nhưng gà vẫn sinh trưởng, phát triển bình thường. Theo thói quen bao đời, người Mông không làm chuồng, mà gà sẽ ngủ trên cành cây bất kể trời mưa gió, giá rét và chỉ ăn ngô, thóc... Chính vì sức chống chịu giữa thiên nhiên khắc nghiệt mà gà đen Tủa Chùa qua nhiều năm đã có được giống gen rất tốt.

Tủa Chùa chú trọng phát triển gà đen truyền thống

Dù đã có nhiều dự án đưa giống gà đen đến Tủa Chùa để người dân mở rộng chăn nuôi. Nhưng các giống gà đen ở địa phương khác không thích nghi được với điều kiện thời tiết khắc nghiệt của Tủa Chùa. Vì thế sau nhiều năm với các dự án không thành công, Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện đã có dự án nhân giống gà đen của Tủa Chùa. Nhiều hộ đã tham gia dự án, từ chỗ giống gà đen bị mai một đến nguy cơ bị xóa sổ. 

Đến nay sau các dự án triển khai giống gà đen Tủa Chùa đã được người dân nuôi rộng rãi và trở thành hàng hóa. Nhiều thương lái đã đến để săn mua được gà ngon, gửi bán cho nhiều tỉnh khác trong cả nước. Đặc biệt, cứ mỗi dịp gần tết nguyên đán, tư thương săn lùng mua loại gà đen này càng nhiều nhưng không vì thế mà bị ép giá. Hiện tại, trung bình người dân đang bán với giá khoảng 180.000 đồng/kg.

Trên cao nguyên đá Tủa Chùa, nhà nào cũng nuôi vài chục con đến vài trăm con. Những ngày gần tết, người dân sẽ giữ lại vài con để gia đình ăn tết, chọn những con gà trống to, đẹp làm giống và chục con gà mái để nhân giống năm sau, còn lại họ bán lấy tiền sắm tết. Cũng vì thế mà nhiều hộ dân sau khi thấy được lợi nhuận từ gà đen mang lại đã làm trang trại, đầu tư chăn nuôi gà đen để phát triển kinh tế và vừa gìn giữ giống gà đặc sản của địa phương.