Sản xuất lúa hữu cơ - Hướng đi bền vững ở Quảng Trị

Ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất lúa hữu cơ

Mô hình được thực hiện thí điểm trong vụ Đông Xuân 2021-2022 với quy mô 17,5 ha, sử dụng giống lúa ST25 và 100 hộ tham gia. Phía Công ty cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị đã hỗ trợ người dân các khâu trong sản xuất lúa hữu cơ như: mạ khay đạt tiêu chuẩn; chế phẩm sinh học; phân bón hữu cơ; dịch vụ cấy máy; phun chế phẩm bằng máy bay không người lái; sử dụng máy gặt lúa và máy cuộn rơm… Bên cạnh đó, Trung tâm Khuyến nông đã tổ chức 3 lớp tập huấn cho 100 hộ tham gia mô hình, hỗ trợ 50% giống và vật tư.

Có 8 sào ruộng canh tác lúa hữu cơ, gia đình ông Nguyễn Quân (64 tuổi), thôn Kim Long, xã Hải Quế là một trong những hộ đi đầu tham gia triển khai mô hình. Tâm sự với chúng tôi ông chia sẻ, quá trình sản xuất lúa hữu cơ khác với cách làm truyền thống. Nông dân phải nghiêm túc không sử dụng phân bón hóa học, hóa chất, thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu… Thay vào đó là sử dụng các chế phẩm sinh học tự nhiên như: đạm cá, nước thân cây lên men, can xi phốt phát xương, can xi vỏ trứng, gừng tỏi ớt ngâm bia… để cung cấp dinh dưỡng và phòng trừ sâu bệnh trên cây lúa.

Bên cạnh đó, thay vì bỏ sức người ra để lao động thì nay được áp dụng khoa học kỹ thuật hiện đại hỗ trợ từ việc gieo mạ khay, cấy lúa bằng máy, dùng máy bay không người lái phun thuốc, máy gặt đi liền với máy cuộn rơm… Nhờ vậy, đã giảm bớt gánh nặng về kinh tế và sức khỏe cho người nông dân rất nhiều.

Cũng giống ông Quân, gia đình ông Nguyễn Hữu Dõng (67 tuổi), thôn Kim Long, xã Hải Quế, huyện Hải Lăng phấn khỏi khi thu hoạch xong vụ lúa hữu cơ đầu tiên. Gia đình ông Dõng có 2,5 sào lúa, sau khi gặt xong lúa được bán ngay tại chân ruộng với giá cao gần gấp đôi so với thị trường hiện tại. Đây là điều mà ông Dõng không dám nghĩ đến sau một vụ mùa đầy biến động thiên tai vừa qua.

Ông Dõng chia sẻ, ông thấy cây lúa phát triển tốt, môi trường đồng ruộng và hệ sinh vật đã sinh sôi nảy nở, đa dạng hơn trước rất nhiều. Điều đặc biệt nhất, đó chính là sức khỏe của bà con nông dân được đảm bảo hơn khi không phải tiếp xúc với các loại phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, hạt lúa làm ra cũng đảm bảo chất lượng, dinh dưỡng cao hơn. Đây là điều mà người dân mong muốn hướng đến. Quá trình triển khai, năng suất và chất lượng lúa, giá thành mang lại rất cao. Mặt khác, do được bao tiêu sản phẩm nên ông và bà con triển khai mô hình không phải lo lắng về đầu ra của hạt lúa mình làm được. Trong vụ Hè Thu tới đây gia đình ông vẫn tiếp tục triển khai lại hướng canh tác lúa hữu cơ này.

Với mục tiêu đưa hạt gạo của mô hình sản xuất lúa hữu cơ xuất khẩu đến những thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu… Ngay từ ban đầu, quy trình sản xuất lúa hữu cơ được triển khai đồng bộ và chặt chẽ từ khâu làm đất, gieo cấy, canh tác, thu hoạch, chế biến, bảo quản sau thu hoạch và ra thành phẩm với yêu cầu nghiêm ngặt, đáp ứng đầy đủ các tiêu chí theo tiêu chuẩn hữu cơ quốc tế.

Bên cạnh đó, Công ty cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị đầu tư xây dựng hệ thống dây chuyền máy móc thiết bị sản xuất lúa gạo hữu cơ hiện đại như: nhà máy sấy lúa ở Hải Lăng với công suất 200 tấn/ngày; hệ thống nhà kho, kho gạo thành phẩm với tổng lượng tích trữ 1.000 tấn; dây chuyền xay xát, đánh bóng lúa gạo, đóng gói sản phẩm… Toàn bộ hệ thống kho, máy móc, thiết bị đều đáp ứng các yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm và thân thiện môi trường. Từ đó, góp phần xây dựng một nền nông nghiệp hữu cơ bền vững cũng như đưa hạt gạo hữu cơ Quảng Trị từng bước vươn ra thị trường thế giới.

Tại nhà máy sấy lúa của Công ty cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị, những ngày này để đảm bảo tiến độ sấy kịp thời cho số lượng lúa vừa thu hoạch, 4 lò sấy của đơn vị đang hoạt động hết công suất. Ông Nguyễn Ngọc Khánh, phụ trách nhà máy sấy lúa tại Hải Lăng thuộc Công ty cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị cho biết, lúa sau khi thu hoạch được tập kết tại nhà máy được đưa vào hệ thống sấy, công suất 4 lò đạt 200 tấn/ngày. Lúa sau khi sấy đảm bảo chất lượng cao không bị mốc, mọc mầm hay phụ thuộc vào thời tiết, tỷ lệ thu hồi sau khi xay gạo cao hơn so với phơi thông thường. Lúa sau khi sấy được đo thủy phần độ ẩm rồi đóng bao vận chuyển ra cơ sở sản xuất gạo hữu cơ của công ty. Để đáp ứng nhu cầu trong thời gian tới, nhà máy sẽ tiếp tục nâng cao năng suất 1.000 tấn/ngày trong mùa cao điểm.

Sản xuất lúa hữu cơ gắn với liên kết bao tiêu sản phẩm

Được triển khai trong vụ Đông Xuân 2021-2022, thời gian vừa qua mô hình lúa hữu cơ gặp nhiều bất lợi bởi thời tiết khi gặp phải đợt mưa lũ bất thường đầu vào tháng 4 vừa qua đã khiến năng suất lúa chịu nhiều thiệt hại. Tuy nhiên, sản lượng lúa vẫn đạt 65-70 tạ lúa/ha, giá lúa tươi thu mua tại ruộng đạt 11.000 đồng/kg, trong khi đó lúa sản xuất thông thường chỉ đạt từ 6.000-6.200 đồng/kg, sau khi trừ chi phí người dân thu lãi trên 30 triệu đồng/ha.

Phấn khởi trước những hiệu quả mà mô hình lúa hữu cơ mang lại, ông Nguyễn Hữu Phước, Giám đốc Hợp tác xã Kim Long, xã Hải Quế, huyện Hải Lăng trao đổi, quá trình sản xuất lúa hữu cơ gặp nhiều thuận lợi nhờ sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, các ban, ngành có liên quan và Công ty cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị. Mặc dù chịu ảnh hưởng của đợt lũ bất thường vào đầu tháng 4 vừa qua nên năng suất lúa chưa cao nhưng bù lại lợi ích kinh tế cao hơn gấp đôi so với canh tác lúa thông thường. Bên cạnh đó, sức khỏe người dân và môi trường đồng ruộng ngày càng tốt hơn.

Đặc biệt, do được ký kết bao tiêu lúa ngay từ chân ruộng với giá cao hơn thị trường từ 40-50% nên đầu ra cho hạt lúa ổn định, người dân không phải lo lắng vì sự lên xuống thất thường của giá cả thị trường. Đặc biệt, bà con rất phấn khỏi khi hạt lúa hữu cơ mình làm ra được nhiều thị trường trong nước đón nhận và có hướng đi xuất khẩu thị trường các nước khác trên thế giới. Phát huy những kết quả đã đạt được, trong vụ Hè Thu, hợp tác xã sẽ tiếp tục duy trì lại diện tích cũ đồng thời mở rộng và thu hút thêm nhiều hộ dân tham gia sản xuất. Để việc triển khai mô hình sản xuất lúa hữu cơ được hiệu quả hơn nữa, hợp tác xã mong rằng trong thời gian tới chính quyền địa phương tiếp tục tâm hỗ trợ cơ sở hạ tầng, xây dựng thêm các kênh mương thủy lợi, giao thông nội đồng…

Việc phát triển liên kết chặt chẽ mô hình giữa doanh nghiệp và các hộ nông dân sản xuất lúa hữu cơ theo xu thế nông nghiệp 4.0 gắn liền với việc bao tiêu sản phẩm đã tạo nên hướng đi mới bền vững cho người nông dân Quảng Trị. Hình thức canh tác thân thiện với môi trường đã góp phần đảm bảo sức khỏe cho người trồng lúa cũng như người tiêu dùng. Đây là cách làm mới phù hợp với xu thế hiện nay.

Ông Hồ Xuân Hiếu, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị cho biết, Quảng Trị có hơn 28.000 ha trồng lúa sản xuất theo hướng canh tác thông thường, lúa chất lượng cao còn ít. Chính vì vậy, công ty mạnh dạn triển khai thí điểm mô hình sản xuất lúa hữu cơ đạt chuẩn xuất khẩu đi châu Âu. Để triển khai mô hình được hiệu quả, từ 2 năm trước doanh nghiệp đã bắt tay vào việc triển khai thí điểm liên tục. Đến nay, mô hình đã mang lại nhiều hiệu quả thiết thực.

Sau khi thu hoạch lúa, đơn vị dự tính 10% sản phẩm sẽ để lại cho bà con sử dụng, 40% sản phẩm bán trong nước, 50% sản phẩm xuất khẩu sang thị trường nước ngoài ở châu Âu và châu Mỹ. Hiện tại, doanh nghiệp đã thuê một công ty tư vấn ở nước ngoài hướng dẫn các quy trình sản xuất, đóng gói theo tiêu chuẩn xuất khẩu. Từ thành công trong vụ Đông Xuân 2021-2022, trong vụ tới công ty sẽ nâng cao hợp tác với bà con trên địa bàn toàn tỉnh để nâng cao diện tích với trên 200 ha và phấn đấu vụ trong Đông Xuân 2022-2023 đạt khoảng 400 ha. Từ đó, tạo điều kiện hướng đến năm 2025 sẽ đạt 1.000 ha lúa hữu cơ trên địa bàn toàn tỉnh, hơn 3.000 ha đạt tiêu chuẩn VietGAP và đến năm 2030 sẽ có 3.000 ha lúa hữu cơ, 7.000 ha lúa VietGAP…

Thanh Thủy