Cần đột phá để tăng trưởng kinh tế bền vững
Diễn đàn khoa học với chủ đề “Đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững” do Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật phối hợp tổ chức. Đây là sự kiện khoa học thường niên quan trọng, quy tụ khoảng 300 đại biểu là chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, đại diện cơ quan Đảng, bộ ngành trung ương, trường đại học, viện nghiên cứu, ngân hàng, doanh nghiệp năng lượng và cơ quan báo chí.
Chủ trì diễn đàn có TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội Khóa XV; PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật; TS. Nguyễn Đình Chúc, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới.
Toàn cảnh diễn đàn đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững. Ảnh: P.C
Diễn đàn tập trung vào nhiều nội dung trọng tâm như phân tích xu hướng và kịch bản tăng trưởng kinh tế cao của Việt Nam giai đoạn 2026 - 2030, đánh giá nhu cầu nguồn vốn đầu tư cho lĩnh vực năng lượng nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển; chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về huy động nguồn lực cho năng lượng xanh, năng lượng tái tạo và các nguồn năng lượng mới; đánh giá thực trạng cơ chế, chính sách hiện hành của Việt Nam trong thu hút đầu tư cho ngành năng lượng; nhận diện những rào cản, điểm nghẽn, nút thắt cản trở sự phát triển và đề xuất nhóm giải pháp đột phá nhằm tháo gỡ khó khăn.
Một trong những nội dung được chú ý là việc làm rõ vai trò của khu vực kinh tế tư nhân trong đầu tư năng lượng, nhất là năng lượng tái tạo và năng lượng mới. Đây được coi là yếu tố then chốt để thực hiện mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững của Việt Nam trong giai đoạn tới. Những bài tham luận của các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo doanh nghiệp mang đến các khuyến nghị có giá trị cả về lý luận và thực tiễn.
Phát biểu khai mạc, TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết, Diễn đàn đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững được tổ chức trong một thời khắc đặc biệt, khi cả nước đang hướng về Quảng trường Ba Đình lịch sử để kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9/2025, dấu mốc quan trọng trên hành trình hoàn thành Kế hoạch 5 năm 2021 - 2025, tiến tới Đại hội XIV của Đảng, đặt nền móng vững chắc cho Chiến lược phát triển 2021-2030. Đây là thời điểm có ý nghĩa để chúng ta cùng nhau kiến tạo nền tảng then chốt, đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.
TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phát biểu khai mạc tại diễn đàn. Ảnh: Phương Thảo
Ông Thi nhấn mạnh: "Năng lượng chính là huyết mạch của nền kinh tế, là nền tảng của mọi hoạt động kinh tế xã hội và là cơ sở hạ tầng thiết yếu góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia. Không có nguồn năng lượng ổn định và bền vững, không thể có tăng trưởng kinh tế cao, không thể xây dựng một đời sống văn minh, hiện đại, cũng như không thể đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn".
Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên toàn cầu, việc chuyển dịch năng lượng theo hướng xanh và bền vững đã trở thành xu thế tất yếu, mở ra yêu cầu và cũng là cơ hội để Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn tới. Quá trình chuyển dịch năng lượng đặt ra nhiều thách thức, nhưng đồng thời cũng mở ra một giai đoạn đầy tiềm năng cho mọi thành phần doanh nghiệp từ nhà nước, tư nhân đến các tập đoàn lớn và doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cạnh tranh và sáng tạo. Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, vừa thể hiện trách nhiệm quốc tế, vừa tạo động lực mạnh mẽ để tái cấu trúc hệ thống năng lượng theo hướng hiện đại, xanh và bền vững, đồng thời thu hút đầu tư cho phát triển năng lượng.
Nhiều vấn đề năng lượng cần quan tâm
Tuy nhiên, theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Việt Nam đang đối mặt với không ít thách thức, nhất là các rào cản về cơ chế, chính sách pháp luật chưa đồng bộ, cùng với thủ tục hành chính còn bất cập. Do đó, việc rà soát, đánh giá và hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật liên quan đến lĩnh vực năng lượng rất cần thiết và đang được tiếp tục thực hiện.
Về chính sách, pháp luật, hiện nay, Việt Nam cần tiến hành rà soát, đánh giá toàn diện các quy định và hệ thống văn bản có liên quan, nhằm bảo đảm tính đồng bộ và phù hợp. Đây là công việc đang được triển khai. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng phải đối diện với nhiều thách thức về công nghệ, tài chính và quản trị. Về công nghệ, vẫn còn những rủi ro nhất định; về tài chính vẫn phụ thuộc tương đối vào nguồn lực nước ngoài.
Các chuyên gia điều phối diễn đàn. Ảnh: Phương Thảo
Do đó, diễn đàn hôm nay chính là dịp để cùng trao đổi, thảo luận về mọi khía cạnh, từ đó đề xuất các giải pháp khả thi và hiệu quả trong thực tiễn. Trong đó, TS. Tạ Đình Thi cho rằng, diễn đàn có bốn nội dung đáng quan tâm.
Thứ nhất, cần phân tích, đánh giá các kịch bản tăng trưởng kinh tế cao của Việt Nam trong giai đoạn 2026 - 2030 và những năm tiếp theo, xác định nhu cầu vốn đầu tư cho lĩnh vực năng lượng để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng đó.
Thứ hai, cần rút ra những bài học kinh nghiệm từ thực tiễn triển khai trong nước cũng như từ kinh nghiệm quốc tế trong huy động nguồn lực cho quá trình chuyển dịch sang năng lượng xanh, năng lượng tái tạo và các nguồn năng lượng mới.
Thứ ba, cần đánh giá thẳng thắn, thực chất về cơ chế, chính sách, pháp luật hiện hành, chỉ ra các vướng mắc, hạn chế và đề xuất các giải pháp mang tính đột phá, đặc biệt là việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện để khơi thông điểm nghẽn, khuyến khích mạnh mẽ khu vực tư nhân đầu tư vào lĩnh vực năng lượng. Qua đó, tạo động lực cho phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới và quá trình chuyển dịch năng lượng xanh.
Thứ tư, cần xem xét cụ thể và toàn diện các chính sách mang tính đột phá, đặc biệt liên quan đến: Triển khai quy hoạch điện đã được phê duyệt; phát triển hạ tầng lưới điện và lưu trữ năng lượng; thể chế và quản trị; khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; phát triển nguồn nhân lực; bảo đảm an ninh năng lượng và thúc đẩy chuyển dịch công bằng.
Trong đó, TS. Tạ Đình Thi muốn nhấn mạnh đến chính sách tài chính và đầu tư, đẩy mạnh phát triển thị trường điện cạnh tranh; triển khai và nhân rộng thị trường tín chỉ carbon; thúc đẩy các mô hình kinh doanh mới, thu hút dòng vốn xanh; tạo điều kiện cho các quỹ đầu tư quốc tế và tổ chức tài chính tiếp cận thị trường năng lượng Việt Nam; đa dạng hóa nguồn cung và thực hiện lộ trình chuyển dịch công bằng.
TS. Tạ Đình Thi nhấn mạnh, Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới, mang tính lịch sử. Thành công của quá trình chuyển dịch năng lượng phụ thuộc vào quyết tâm chính trị mạnh mẽ, tinh thần đổi mới sáng tạo không ngừng và trên hết là sự chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và toàn dân. Sự đột phá không thể chỉ đến từ một chính sách đơn lẻ mà phải là một gói giải pháp đồng bộ, dựa trên tư duy chiến lược dài hạn, lấy thị trường làm trung tâm và công nghệ làm then chốt. Quyết tâm cải cách thể chế, xây dựng môi trường minh bạch và thu hút mạnh mẽ đầu tư tư nhân cả trong và ngoài nước sẽ là "chìa khóa" cho sự phát triển bền vững của ngành năng lượng Việt Nam.
