Chủ động đưa người Việt Nam làm việc tại các tổ chức quốc tế

Làm rõ thêm việc thành lập văn phòng đại diện của địa phương ở nước ngoài

Thảo luận tại Tổ 1 về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế, ĐBQH Trần Việt Anh (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) thể hiện sự đồng tình cao với việc ban hành Nghị quyết nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về đối ngoại và hội nhập quốc tế trong tình hình mới theo tinh thần Nghị quyết số 59-NQ/TW; góp phần nâng cao vị thế, uy tín đất nước; tạo động lực để thực hiện hóa hai mục tiêu 100 năm.

Đại biểu này nhất trí với cách tiếp cận của cơ quan chủ trì soạn thảo: Không quy định các giải pháp đẩy mạnh hội nhập quốc tế trong các lĩnh vực cụ thể như khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, thu hút đầu tư, giáo dục, y tế… trong dự thảo nghị quyết về hội nhập.

Thay vào đó, dự thảo nghị quyết nên tập trung vào những vấn đề chung, xuyên suốt trong các lĩnh vực; bổ sung thẩm quyền cho Chính phủ, bộ ngành, địa phương trong triển khai công tác đối ngoại, hội nhập; trao quyền cho người dân, doanh nghiệp phát huy vai trò chủ động trong hội nhập; tạo thuận lợi về nhập cảnh và cư trú cho người nước ngoài phục vụ hội nhập quốc tế, bao gồm nhà đầu tư nước ngoài…

Về vấn đề thành lập văn phòng đại diện của địa phương ở nước ngoài, đại biểu Trần Việt Anh đề nghị rà soát, làm rõ thêm vì điều này “không phù hợp” với thể chế chính trị của Việt Nam và “chưa phù hợp” với chủ trương tinh giản bộ máy theo tinh thần Nghị quyết 18 về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

“Pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể về trình tự, thủ tục lập cũng như quản lý các văn phòng này. Hơn nữa, trong thời đại cách mạng khoa học công nghệ hiện đại, hoàn toàn có thể thiết lập văn phòng ảo, các kênh thông tin, mạng lưới kết nối hiệu quả giữa UBND cấp tỉnh và các địa bàn trọng điểm. Tôi đề nghị làm rõ thêm, nhất là trong bối cảnh nhiều địa phương hiện nay không có cả Sở Ngoại vụ; như vậy, nếu thành lập văn phòng đại diện ở nước ngoài thì có lẽ UBND cấp tỉnh hoặc Văn phòng UBND sẽ phải quản lý”, đại biểu phân tích.

Ươm mầm từ sớm nhân sự người Việt làm tại các tổ chức quốc tế

Theo đại biểu Tạ Đình Thi (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội), để thực sự tạo đột phá, cần làm rõ và nhấn mạnh hơn nữa trong dự thảo Nghị quyết về nhóm các công nghệ chiến lược cần ưu tiên thu hút hợp tác và phát triển như: Trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ bán dẫn, công nghệ sinh học, năng lượng sạch và công nghệ vũ trụ.

Cụ thể: Về thể chế, cần có các quy định ưu đãi, hỗ trợ đặc thù, vượt trội hơn so với mặt bằng chung, nhằm thu hút các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đến đầu tư, đặt trung tâm R&D tại Việt Nam. Điều này cần được thể hiện rõ trong các Điều 7, 9 và 11.

Về nguồn nhân lực, theo đại biểu Tạ Đình Thi, cần có cơ chế đặc biệt, linh hoạt về thu nhập, điều kiện làm việc và phát triển sự nghiệp để thu hút, trọng dụng nhân tài là chuyên gia, nhà khoa học Việt Nam và quốc tế trong các lĩnh vực then chốt này, phát huy tinh thần của Điều 26.

Bên cạnh đó, cần xem xét thành lập một Quỹ quốc gia hoặc cơ chế tài chính đặc thù để hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nghiên cứu, làm chủ và chuyển giao các công nghệ nền tảng, chiến lược.

Đại biểu này cũng đánh giá cao dự thảo Nghị quyết đã đề cập đến công tác đối ngoại biên giới (Điều 17) và cơ chế cử lực lượng tham gia hoạt động ở nước ngoài (Điều 6). Đây là cơ sở pháp lý quan trọng, song cách tiếp cận toàn diện và chủ động hơn.

Đại biểu Tạ Đình Thi đề nghị cần có chính sách khuyến khích và tạo điều kiện cho các nhà khoa học, viện nghiên cứu của Việt Nam hợp tác chặt chẽ với các đối tác quốc tế uy tín trong các lĩnh vực như: Nghiên cứu hải dương học, dự báo ngư trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng, nghiên cứu đa dạng sinh học biển, điều tra cơ bản... Hợp tác khoa học không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn khẳng định và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam trên Biển Đông một cách hòa bình, văn minh.

Đáng chú ý, đại biểu nhấn mạnh về chiến lược đưa người Việt Nam vào ứng cử và làm việc tại các tổ chức quốc tế.

Theo ông, dự thảo Nghị quyết đã đề cập đến vấn đề này tại Điều 21 (đào tạo) và Điều 27 (chế độ cho cán bộ biệt phái). Đây là một bước tiến rất đáng ghi nhận. Song, ông đề nghị Chính phủ cần xây dựng một "Lộ trình Quốc gia về nhân sự Việt Nam tại các tổ chức quốc tế", với danh sách ưu tiên các tổ chức và vị trí then chốt. Các tổ chức về biển và đại dương (như Ủy ban Hải dương học Liên chính phủ IOC, Cơ quan Quản lý Đáy biển Quốc tế ISA), các tổ chức về khoa học-công nghệ (như ITU, WIPO, các cơ quan của UNESCO), các tổ chức về thương mại và luật pháp quốc tế (WTO, PCA) phải là những mục tiêu hàng đầu.

“Việc có mặt ở đây sẽ trực tiếp giúp chúng ta nắm bắt thông tin, dẫn dắt luật chơi và bảo vệ lợi ích quốc gia một cách chủ động” – ông lý giải.

Đại biểu cũng đề xuất chương trình "ươm mầm" từ sớm và xác định sớm những cá nhân xuất sắc, trẻ tuổi trong các lĩnh vực chiến lược (luật pháp quốc tế, khoa học biển, AI, kinh tế...), đầu tư cho họ một lộ trình bài bản: Bồi dưỡng ngoại ngữ, kỹ năng đàm phán, văn hóa ngoại giao đa phương, tạo điều kiện cho họ tham gia các khóa thực tập, các vị trí công tác ngắn hạn tại các tổ chức quốc tế ngay từ khi còn trẻ.

“Điều này cần được quy định rõ như một nhiệm vụ trong Điều 21 và phải có chính sách đãi ngộ đặc biệt, không chỉ về vật chất (như đã nêu tại Điều 27) mà còn về vị trí, cơ hội thăng tiến khi họ trở về nước” – ông nói.

“Chúng ta phải coi những người này là những "sứ giả" đặc biệt, là nguồn lực quý giá để tư vấn, hoạch định chính sách đối ngoại và hội nhập của đất nước sau khi họ hoàn thành nhiệm kỳ quốc tế. Việc đưa được người của mình vào các vị trí quan trọng trong hệ thống quốc tế không chỉ là thành tích ngoại giao, mà đó chính là xây dựng "pháo đài" vững chắc nhất để bảo vệ lợi ích quốc gia trên mặt trận đa phươn; từ đó trực tiếp hỗ trợ cho việc bảo vệ chủ quyền biển đảo và thúc đẩy hợp tác công nghệ. Một khi chúng ta có tiếng nói từ bên trong, mọi nỗ lực hội nhập của chúng ta sẽ trở nên chủ động và hiệu quả gấp bội”, ĐBQH Tạ Đình Thi Nhấn trao đổi thêm.

Thái Sơn