Trong báo cáo mới nhất đưa ra trong tháng 11/2025 từ Innovative Hub (một đơn vị hỗ trợ thương mại điện tử) về hoạt động xuất khẩu (XK) của ngành thực phẩm và đồ uống (F&B) Việt Nam, đã dự báo tăng trưởng XK ở ngành hàng này dự kiến đạt 10–12%/năm trong 2026.
Cánh cửa xuất khẩu trực tuyến đang rộng mở
Theo đó, nhóm mặt hàng tăng mạnh là cà phê rang xay và hòa tan, trà thảo mộc, nước trái cây tự nhiên, snack (đồ ăn nhẹ hay đồ ăn vật) và thực phẩm chế biến tiện lợi. Thị trường trọng điểm là Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, UAE, Ấn Độ. Những xu hướng đáng chú ý là buyer (nhà thu mua) quan tâm nhiều hơn tới nhãn “Vietnam origin” (xuất xứ từ Việt Nam), “sustainable sourcing” (nguồn cung ứng bền vững), và “traceable production” (khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm).
|
Các DN vừa và nhỏ trong ngành hàng F&B của Việt Nam ngày càng chú trọng nhiều hơn vào hoạt động xuất khẩu trực tuyến. |
Cũng theo Innovative Hub, nếu tiếp tục đầu tư vào chất lượng – thương hiệu – chuyển đổi số, Việt Nam có thể đạt tăng trưởng xuất khẩu F&B bền vững 2 chữ số trong giai đoạn 2026–2030. Như hiện nay, Việt Nam đã và đang khẳng định vị thế nguồn cung F&B mới nổi của châu Á, với các sản phẩm đặc trưng vùng miền và lợi thế giá trị xanh.
Bên cạnh đó, giới chuyên gia cho rằng các sàn thương mại điện tử (TMĐT) xuyên biên giới sẽ là cánh cửa mở rộng XK hiệu quả cho doanh nghiệp (DN) thực phẩm Việt, đặc biệt với nhóm sản phẩm cà phê, trà, đồ uống thiên nhiên và thực phẩm chế biến sẵn.
Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội, các DN Việt cần đầu tư chứng nhận quốc tế (FDA, HACCP, EUDR), tối ưu gian hàng trên các sàn TMĐT quốc tế và hình ảnh thương hiệu trên nền tảng B2B (DN với DN), chuyển đổi từ XK thô sang chế biến sâu. Phía DN cũng cần theo dõi dữ liệu người mua trên các sàn TMĐT xuyên biên giới (đơn cử như Amazon, Alibaba) để linh hoạt điều chỉnh sản phẩm.
Còn tại hội nghị quốc tế “Thương hiệu thực phẩm Việt Nam năm 2025” với chủ đề “Thương hiệu thực phẩm Việt Nam – bứt phá từ xúc tiến thương mại số” do Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức ở Tp.HCM hôm 12/11, nhiều ý kiến từ các chuyên gia, nhà quản lý và DN đã nhấn mạnh vai trò của xúc tiến thương mại số trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, giá trị và uy tín của ngành thực phẩm Việt Nam.
Nhất là các xu hướng, công cụ và giải pháp công nghệ hiện đại như ứng dụng Big Data (dữ liệu lớn), Trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ phân tích hành vi khách hàng, marketing (tiếp thị) kỹ thuật số…nhằm hỗ trợ DN Việt tận dụng hiệu quả các nền tảng thương mại điện tử B2B.
Ông Nguyễn Việt An, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Đổi mới sáng tạo, Cục Đổi mới sáng tạo (Bộ Khoa học Công nghệ), đánh giá TMĐT xuyên biên giới (Cross-border e-commerce) đang trở thành kênh XK quan trọng cho ngành hàng thực phẩm Việt Nam.
Theo ông An, trên thị trường thế giới, một trong những ngành tăng nhanh nhất là thực phẩm và đồ uống, đặc biệt là nhu cầu cao với sản phẩm đặc sản, healthy (có lợi cho sức khỏe), organic (hữu cơ), truy xuất nguồn gốc. Trong các thị trường dẫn đầu về ngành F&B phải kể đến Trung Quốc - lớn nhất về TMĐT thực phẩm (nội địa và xuyên biên giới). Còn thị trường Mỹ và EU thì ưu tiên hàng giá trị cao – organic, traceable (có thể truy xuất nguồn gốc), có câu chuyện thương hiệu & bao bì chuẩn. Còn với thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc có nhu cầu thực phẩm nhập khẩu ổn định, yêu cầu chất lượng cao.
Những đánh giá này có giá trị gì với các DN thực phẩm Việt? Như nhận định của ông Nguyễn Việt An: Chuỗi giá trị thực phẩm số hóa cộng với TMĐT xuyên biên giới chính là “đường cao tốc mới” đưa sản phẩm Việt trực tiếp tới người tiêu dùng và nhà nhập khẩu giá trị cao.
Mong chờ chuỗi giá trị thực phẩm số hóa
Vị giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Đổi mới sáng tạo cũng nhắc lại TMĐT xuyên biên giới tăng trưởng nhanh ở Việt Nam trong thời gian qua (từ cách đây 2 năm đã đạt 3,4 - 3,5 tỷ USD) và được dự báo sẽ đạt trên 12 tỷ USD vào năm 2027. Đã có nhiều sản phẩm Việt trên Amazon (tăng trên 300% trong 5 năm trở lại đây), đạt gần 18 triệu sản phẩm. Doanh số DN Việt trên Amazon tăng đều hằng năm.
Và theo ông An, ngành chủ lực XK trực tuyến (online) cũng chính là ngành hàng F&B, như cà phê, điều, đồ uống, trái cây sấy, gia vị, đặc sản vùng miền. Kênh và nền tảng chính cho hoạt động XK này là Amazon, Alibaba.com, Shopee/SIP, TikTok Shop Global, VIPO, Viettel Post, Vietrade e-market...
Thực tế cho thấy ngành hàng thực phẩm Việt đã có nền tảng để bứt phá XK trực tuyến. Điều này đến từ nguồn hàng ổn định, nền tảng và chính sách ban đầu. Đặc biệt là sự tham gia của các sàn TMĐT lớn trên toàn cầu như Amazon, Alibaba.
Đơn cử như Công ty TNHH V. Kaus (với xuất phát ban đầu là một DN gia đình nhỏ ở Tp.HCM chuyên sản xuất trái cây sấy và gia vị). Ông Nguyễn Việt An cho biết chỉ sau 2 năm lên sàn quốc tế, công ty này đã có doanh thu hồi 2024 là 3,6 triệu USD, trong đó 2,5 triệu USD đến từ TMĐT xuyên biên giới. Thương hiệu này xuất hiện ổn định trên Amazon, Alibaba, Shopee SIP, TikTok Shop Global.
Từ cách làm hiệu quả của công ty này, ông An chỉ rõ đó là nhờ vào mô hình “Online-first Export” – XK dựa trên nền tảng số. Từ cơ sở nhỏ trong nước họ đã tái cấu trúc thành DN chuyên xuất khẩu online (trực tuyến) đa nền tảng.
“Phía DN nêu trên đã triển khai đổi mới toàn diện. Cụ thể là bao bì và đóng gói nhỏ gọn, đạt chuẩn quốc tế. Danh mục sản phẩm tối ưu cho mua online như snack lành mạnh, dễ vận chuyển. Quản trị chuỗi cung ứng và chất lượng đồng bộ từ sản xuất đến XK”, ông An chia sẻ.
Cũng theo vị giám đốc giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Đổi mới sáng tạo, việc đổi mới mô hình “online-first” (ưu tiên trực tuyến trước) và sản phẩm phù hợp TMĐT giúp DN nhỏ “nhảy cóc” thành nhà XK toàn cầu, tăng giá trị gia tăng tại Việt Nam, giảm phụ thuộc vào bán nguyên liệu thô.
Tuy nhiên, một thách thức lớn cho các DN thực phẩm Việt khi tiến vào “đường cao tốc mới” thương mại số toàn cầu là thiếu “chiến lược đổi mới sáng tạo chuỗi giá trị”. Giới chuyên gia có lời khuyên cho các DN vừa và nhỏ cần kích hoạt để bứt tốc. Và ngành thực phẩm Việt nên chuyển đổi công nghệ toàn chuỗi giá trị, không chỉ marketing, mà từ sản xuất đến chế biến, phân phối, đổi mới kênh phân phối số. Đặc biệt là đổi mới mô hình kinh doanh “online-first”, cũng như đổi mới chiến lược D2C (trực tiếp đến người tiêu dùng) và vận hành quốc tế.
Ngoài ra, điều mong đợi là cần có chiến lược quốc gia về XK thực phẩm qua TMĐT xuyên biên giới. Cụ thể, nên xác định TMĐT xuyên biên giới là kênh chiến lược bổ sung cho XK truyền thống. Bên cạnh đó, cần lồng ghép trong các chính sách về đổi mới sáng tạo, kinh tế số, nông nghiệp số, logistics.
Thế Vinh
