Sản phẩm OCOP, ‘điểm chạm văn hóa’ trong du lịch nông thôn

Sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn, sự kết hợp tạo sức hút mới

Triển lãm “Di sản Văn hóa, danh thắng Việt Nam và sản phẩm thủ công truyền thống năm 2025” tại Hải Phòng năm nay ghi nhận sự xuất hiện nổi bật của Không gian quảng bá du lịch nông thôn và sản phẩm OCOP Việt Nam, do Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp phối hợp Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) thực hiện. Với thiết kế ấn tượng, định hướng trải nghiệm sâu và cách tiếp cận mới trong quảng bá tài nguyên nông thôn, không gian này nhanh chóng thu hút sự chú ý của đông đảo khách tham quan, chuyên gia và doanh nghiệp.

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, ông Hoàng Văn Dự, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp, cho biết khu trưng bày được xây dựng trên diện tích 400m², ứng dụng triết lý “tự nhiên – bản địa – bền vững”.

Toàn bộ cấu trúc và vật liệu được ưu tiên từ mây, tre, nứa, gỗ… nhằm tạo cảm giác gần gũi với đời sống nông thôn Việt Nam, đồng thời truyền đi thông điệp về phát triển xanh, xu hướng đang được ngành nông nghiệp và du lịch cùng theo đuổi.

Hình ảnh đặc trưng của các vùng miền, từ miền núi phía Bắc, đồng bằng sông Hồng, miền Trung đến Tây Nguyên, Nam Bộ được lồng ghép tinh tế qua màu sắc, họa tiết, trưng bày sản vật và tiểu cảnh. Những đường nét văn hóa bản địa hòa quyện cùng nghệ thuật sắp đặt hiện đại giúp không gian trở nên sinh động, gợi cảm hứng và tạo sự kết nối mạnh mẽ giữa di sản văn hóa, sản phẩm OCOP, du lịch nông thôn.

Theo ông Hoàng Văn Dự, không gian quảng bá năm nay đặc biệt nhấn mạnh tới mục tiêu gắn sản phẩm OCOP với phát triển du lịch nông thôn, hình thành chuỗi giá trị mới trong xây dựng nông thôn mới.

Thay vì chỉ tập trung trưng bày sản phẩm, khu vực OCOP được sắp xếp theo hành trình trải nghiệm: Từ nguyên liệu đầu vào, quy trình sản xuất, câu chuyện làng nghề cho đến “điểm chạm du lịch”, nơi du khách cảm nhận được bản sắc và văn hóa địa phương qua từng sản phẩm.

Những mặt hàng tiêu biểu như chè shan tuyết, mật ong rừng, gốm Bát Tràng, thổ cẩm Hà Giang, các loại gia vị bản địa, sản phẩm từ dừa Bến Tre, mộc mỹ nghệ, đồ dùng tre nứa… được giới thiệu không chỉ như hàng hóa, mà còn như “đại sứ văn hóa” của mỗi vùng miền. Đây cũng là xu hướng mà chương trình OCOP quốc gia hướng tới đưa sản phẩm nông thôn trở thành tài nguyên bổ trợ quan trọng cho ngành du lịch.

Một điểm nhấn khác là sự phân chia các khu chức năng rõ ràng, tạo dòng chảy trải nghiệm hợp lý. Cụ thể, khu check-in, lưu niệm được thiết kế theo phong cách nông thôn mới, với mái lá, giàn tre, mô hình cây trái bản địa, thu hút du khách chụp ảnh.

Khu giới thiệu sản phẩm du lịch nông thôn, nơi các địa phương quảng bá tour, tuyến, mô hình homestay, farmstay, điểm du lịch làng nghề.

Khu thao diễn nghề truyền thống nơi các nghệ nhân trực tiếp trình diễn dệt thổ cẩm, nặn gốm, làm mây tre đan, chế biến chè… giúp khách tham quan hiểu sâu hơn giá trị lao động thủ công. Khu ẩm thực, thử nếm giới thiệu đặc sản vùng miền, từ bánh trái dân dã đến sản phẩm OCOP 4 sao, 5 sao. Khu quà tặng du lịch và sản phẩm OCOP tập trung sản phẩm tiêu biểu của 40 đơn vị đến từ 16 tỉnh, thành phố, tạo nên một “bản đồ thu nhỏ” về sản vật nông thôn Việt Nam. Sự kết hợp giữa trưng bày, trải nghiệm và tương tác trực tiếp giúp du khách có cảm nhận chân thực hơn về đời sống văn hóa, sản xuất, du lịch của từng vùng miền.

Tái hiện không gian nông thôn mới đầy sức sống

Không gian triển lãm không chỉ giới thiệu sản phẩm hay trưng bày hiện vật, mà còn dựng lại một phần đời sống nông thôn mới Việt Nam. Mô hình homestay miền núi, khu sản xuất thủ công, khu chợ quê, tiểu cảnh đồng lúa, vườn cây, ao cá được tái hiện sống động, mang đến trải nghiệm “đi chậm” đầy cảm xúc.

Du khách như bước qua những vùng hương sắc khác nhau: Mùi chè non thoang thoảng từ vùng trung du; ánh lửa đỏ từ lò gốm truyền thống; tiếng khung cửi thổ cẩm đều đặn; mùi bánh quê, bánh lá, bánh nếp dân dã; âm thanh sinh hoạt của các làng nghề. Mỗi hình ảnh đều mang thông điệp về sự chuyển mình mạnh mẽ của nông nghiệp, nông thôn trong hành trình hội nhập.

Ghi nhận tại Khu gian hàng trong 5 ngày diễn ra sự kiện, nhiều sản phẩm được du khách quan tâm như sản phẩm thủ công mỹ nghệ: áo dài, sản phẩm dệt thổ cẩm, mỹ nghệ trầm hương, túi cói, túi xách bèo, mỹ nghệ trầm hương; các sản phẩm trải nghiệm như nặn tò he truyền thống, nặn các sản phẩm gốm ngọc Phù Lãng (Bắc Ninh); các sản phẩm OCOP như chè Hoài Trung (Phú Thọ), ruốc cá rô Tổng Trường (Ninh Bình), bánh đa cá rô ăn liền (Hải Phòng), các sản phẩm từ sữa Ba Vì, các sản phẩm nông sản tỉnh Sơn La, tỉnh Lạng Sơn,… cũng được người tiêu dùng đặc biệt quan tâm.

Đáng chú ý, chương trình livestream về du lịch nông thôn được tổ chức ngay tại gian hàng, thu hút hàng nghìn lượt xem trực tuyến. Những nội dung về nghề thủ công, ẩm thực bản địa, du lịch cộng đồng xanh… được truyền tải sinh động, giúp hình ảnh nông thôn Việt Nam lan tỏa vượt khỏi không gian sự kiện.

Theo Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp, mục tiêu quan trọng nhất của Không gian quảng bá du lịch nông thôn và sản phẩm OCOP Việt Nam năm nay là đưa sản phẩm OCOP trở thành “điểm chạm văn hóa” trong trải nghiệm du lịch. Khi khách du lịch đến một vùng quê và mang về sản phẩm đặc trưng, họ không chỉ mua hàng hóa, mà còn mang về ký ức, câu chuyện và bản sắc của địa phương đó.

OCOP vì thế đóng vai trò tăng giá trị kinh tế của điểm đến, tạo sinh kế cho người dân, giữ gìn văn hóa truyền thống, hỗ trợ xây dựng thương hiệu du lịch nông thôn, mở ra cơ hội xuất khẩu sản phẩm văn hóa bản địa. Các gian hàng tại triển lãm đều chú trọng kể chuyện sản phẩm (storytelling), minh họa quy trình sản xuất sạch – bền vững, và hé lộ những câu chuyện thú vị về làng nghề, nghệ nhân, đặc sản địa phương.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đang trở thành một trong những trụ cột quan trọng của xây dựng nông thôn mới nâng cao. Tính đến tháng 9/2025, cả nước đã có gần 17.400 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, phản ánh nỗ lực lớn của các địa phương trong chuẩn hóa chất lượng và nâng cấp chuỗi giá trị nông sản.

Theo TS. Trần Minh Hải, Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), việc tăng cường kết nối sản phẩm OCOP giữa các vùng miền đang là xu hướng tất yếu nhằm nâng tầm giá trị hàng hóa nông sản Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng cao. Muốn sản phẩm OCOP vươn xa, các chủ thể phải đặt tiêu chuẩn chất lượng lên hàng đầu, đồng thời duy trì cơ chế kiểm soát và chứng nhận minh bạch để củng cố niềm tin cho người tiêu dùng.

Bên cạnh phương thức xúc tiến thương mại truyền thống, các chủ thể OCOP cần đẩy mạnh thương mại điện tử, kết nối với hệ thống siêu thị, cửa hàng tiện lợi và chuỗi bán lẻ hiện đại. Đồng thời, việc xây dựng điểm bán OCOP tại các tuyến du lịch, khu di tích, trung tâm hành chính sẽ giúp sản phẩm không chỉ được tiêu thụ mà còn được quảng bá gắn với văn hóa, làng nghề và bản sắc địa phương. “Khi chất lượng, tính độc đáo và yếu tố bền vững được đặt lên hàng đầu, sản phẩm OCOP sẽ đủ sức chinh phục người tiêu dùng trong và ngoài nước”, ông Hải khẳng định.

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc gắn OCOP với du lịch nông thôn giúp tăng giá trị sản phẩm lên gấp 2- 3 lần so với bán đơn lẻ. Đây cũng là xu hướng đang được nhiều nước theo đuổi nhằm khai thác hiệu quả hơn tài nguyên văn hóa, nông nghiệp và môi trường.