Trong 3 năm qua, thị trường chứng khoán (TTCK) đã chứng kiến dòng vốn ngoại rút ròng kỷ lục. Đặc biệt, năm 2024 và 2025 ghi nhận mức bán ròng lớn, với hơn 93.000 tỷ đồng trong năm 2024 và khoảng 106.000 tỷ đồng tính đến thời điểm hiện tại trong năm 2025. Tỷ lệ sở hữu của khối ngoại tính theo vốn hóa giảm xuống dưới 15%.
Lực bán đang cạn dần
Mặc dù hiện tại dòng vốn ngoại trên TTCK chỉ chiếm khoảng 10–15% thanh khoản toàn thị trường, nhưng giới phân tích đánh giá khi dòng vốn này quay trở lại sẽ là yếu tố tích cực, giúp giảm áp lực bán ròng và cải thiện tâm lý thị trường. Do đó, vấn đề thu hút dòng vốn ngoại vẫn luôn được quan tâm hiện nay.
“Sự trở lại của dòng vốn ngoại sẽ cải thiện thanh khoản, củng cố niềm tin của nhà đầu tư và thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường vốn”, bà Vũ Ngọc Linh, Giám đốc Bộ phận Phân tích và nghiên cứu thị trường của VinaCapital nhận định.
 |
Trong 3 năm qua, TTCK đã chứng kiến dòng vốn ngoại rút ròng kỷ lục. |
Theo quan sát của ông Lê Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Dragon Capital, khối ngoại từng mua ròng trong tháng 7 nhưng đã quay lại bán mạnh trong hơn 2 tháng qua. Dù vậy ở thời gian hiện tại, lực bán đang có dấu hiệu cạn dần.
Thực tế, trong phiên 10/10, VN-Index tiếp tục bùng nổ. Giao dịch của khối ngoại vẫn là điểm trừ nhưng có phần tích cực hơn khi họ chỉ bán ròng với giá trị 637 tỷ đồng trên toàn thị trường.
Nhìn chung, việc TTCK được nâng hạng được giới chuyên môn đánh giá sẽ là một bước ngoặt, mở ra cơ hội thu hút vốn ngoại từ các quỹ đầu tư tập trung vào nhóm thị trường mới nổi.
Theo Reuters, việc nâng hạng TTCK Việt Nam sẽ giúp gỡ bỏ nhiều rào cản kỹ thuật - yếu tố khiến các quỹ thụ động chưa thể tham gia mua cổ phiếu niêm yết trong nước. Các nhà phân tích dự báo dòng vốn quốc tế sẽ sớm được kích hoạt ở quy mô lớn.
Reuters trích dẫn ước tính của FTSE Russell cho rằng lượng vốn tái phân bổ có thể đạt 6 tỷ USD, trong khi HSBC Global Investment Research dự báo Việt Nam có thể thu hút 3,4 tỷ USD từ các quỹ đầu tư chủ động và 10,4 tỷ USD từ các quỹ thụ động.
Ngân hàng Thế giới (WB) đánh giá tổng dòng vốn ngắn hạn trước và sau khi nâng hạng thị trường có thể đạt khoảng 5 tỷ USD. Về dài hạn, dòng vốn đầu tư có thể lên tới 25 tỷ USD vào năm 2030, nếu Việt Nam tiếp tục duy trì đà cải cách mạnh mẽ và ổn định kinh tế vĩ mô.
Giám đốc cấp cao Nghiên cứu của công ty chứng khoán HSC, Tyler Nguyễn Mạnh Dũng, đánh giá quy mô dòng vốn mới sẽ “đủ để đảo ngược tình trạng bán ròng kéo dài của khối ngoại, mở ra một chu kỳ tăng trưởng mới cho TTCK Việt Nam”.
Đảo chiều vào giữa quý IV?
Dù vậy, thực tế nhiều dự báo lưu ý, với việc được nâng hạng, dòng vốn chủ động vào Việt Nam có thể lên tới 7 tỷ USD, nhưng thời gian hấp thụ sẽ kéo dài từ 3 - 5 năm.
“Mặc dù các quỹ chủ động có thể bắt đầu giải ngân ngay sau khi có thông tin nâng hạng hoặc sau khi có kết quả rà soát vào tháng 3/2026, nhưng hành động của các quỹ đầu tư chủ động phụ thuộc nhiều vào bức tranh vĩ mô của Việt Nam. Trong đó, các yếu tố quan trọng nhất là khả năng tăng trưởng GDP trong những năm tới, tốc độ mất giá của VND, nền định giá của VN-Index nói chung và các cổ phiếu nói riêng sẽ là những yếu tố chính tác động tới quyết định đầu tư của các quỹ chủ động”, ACBS nhìn nhận.
Tương tự, HSBC ước tính, giá trị mua ròng của khối ngoại sau khi thị trường Việt Nam được nâng hạng có thể đạt từ 3,4 tỷ USD (tương ứng tỷ trọng 0,6% trong rổ EM) trong kịch bản cơ sở, đến 10,5 tỷ USD (tỷ trọng 1,5% tương đương Indonesia) trong kịch bản tốt. Dòng tiền ETF có thể giải ngân gần như ngay lập tức, trong khi các quỹ chủ động sẽ phân bổ dần.
Ông Lê Anh Tuấn cũng cho rằng sau khi Việt Nam được nâng hạng, dòng tiền ngoại sẽ không tự động chảy vào ngay lập tức mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như định giá, triển vọng lợi nhuận doanh nghiệp và ổn định vĩ mô.
Tuy nhiên vị chuyên gia này dự báo trong 6–9 tháng tới, sau khi chính thức được nâng hạng, các quỹ ETF mô phỏng chỉ số FTSE có thể rót trở lại khoảng 1–2 tỷ USD, tùy vào diễn biến kinh tế trong nước.
Tích cực hơn, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích khối khách hàng cá nhân Chứng khoán Yuanta Việt Nam dự phóng vào cuối quý IV/2025, hoặc sớm nhất có thể là giữa quý IV, dòng vốn ngoại có khả năng đảo chiều.
Theo chuyên gia Yuanta, dự phóng này dựa trên “cú hích” nâng hạng và kỳ vọng Fed có khả năng thêm một đợt giảm lãi suất nữa vào tháng 12. Khi đó, chênh lệch lãi suất giữa USD và VND thu hẹp hơn, qua đó giúp nhà đầu tư nước ngoài tạm thời ngừng bán ròng và thậm chí có thể quay lại mua ròng.
Ngoài yếu tố lãi suất, chuyên gia nhấn mạnh còn một số động lực khác. Trước hết là diễn biến tỷ giá. Ông Minh kỳ vọng trong quý IV, áp lực tỷ giá sẽ giảm bớt nhờ nguồn kiều hối và vốn FDI giải ngân tăng lên, qua đó bổ sung dự trữ ngoại hối và giảm áp lực tỷ giá. Đây sẽ là một trong những lý do quan trọng thúc đẩy dòng vốn ngoại quay trở lại.
Thứ hai là làn sóng IPO của các doanh nghiệp. Theo chuyên gia Yuanta, thực tế trong quá khứ, mỗi khi thị trường xuất hiện các đợt IPO doanh nghiệp mới niêm yết, thường thu hút dòng vốn của nhà đầu tư nước ngoài rất lớn.
“Giai đoạn sắp tới có thể lặp lại xu hướng này, giống như thời kỳ 2016–2018, khi lượng hàng hóa mới trở thành động lực thu hút nhà đầu tư nước ngoài”, ông Minh nhấn mạnh.
Theo danh mục cổ phiếu hưởng lợi từ nâng hạng do VPBank Securities công bố, cổ phiếu VIC (Vingroup) đang dẫn đầu với ước tính 321,13 triệu USD dòng vốn có thể chảy vào từ các quỹ đầu tư thụ động. Cổ phiếu này hiện chiếm tỷ trọng 16,4% trong rổ FTSE Vietnam Index, có vốn hóa 26,49 tỷ USD và giá trị tự do chuyển nhượng đạt 10,6 tỷ USD.
Đứng thứ hai là VHM (Vinhomes) với tỷ trọng 10,3%, vốn hóa 16,06 tỷ USD, dòng vốn ETF ước 146,02 triệu USD. HPG (Hòa Phát) xếp tiếp theo với 77,16 triệu USD, tỷ trọng 9,7%, vốn hóa 8,44 tỷ USD.
Một số mã khác cũng nằm trong nhóm được dự báo hưởng lợi mạnh gồm MSN (Masan Group) với 79,3 triệu USD, VCB (Vietcombank) với khoảng 51,57 triệu USD, VNM (Vinamilk) với 59 triệu USD và SSI với 61,44 triệu USD. Các mã này đều là cổ phiếu có thanh khoản lớn, nằm trong rổ FTSE Vietnam Index và đáp ứng tiêu chí tỷ trọng, vốn hóa, thanh khoản theo chuẩn nâng hạng của FTSE Russell.
Hải Giang
