Đây là đề xuất của giáo sư (GS) - tiến sĩ (TS) Nguyễn Lân Hiếu (đại biểu Quốc hội đoàn Bình Định) khi thảo luận tài kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV sáng 29-5, về báo cáo của Đoàn giám sát về việc huy động, quản lý và sử dụng nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu phát biểu tại phiên họp sáng 29/5. Ảnh: Phạm Thắng
Theo GS Nguyễn Lân Hiếu, giữa năm 2022, cũng tại diễn đàn Quốc hội, ông đã từng đề xuất xem xét công bố hết dịch COVID-19. Vừa qua, Thủ tướng cũng đã chỉ đạo Bộ Y tế chuẩn bị hồ sơ chuyển COVID-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang nhóm B và công bố hết dịch tại Việt Nam.
Về các điều kiện để công bố hết dịch, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cho biết hiện nay tỉ lệ bệnh nặng do COVID-19 gây ra hầu như không còn, những ca tử vong chủ yếu do bệnh nền nặng. Điều đó cho thấy COVID-19 vẫn còn lây nhiễm trong cộng đồng nhưng không còn nguy cơ gây tử vong cao. Bên cạnh đó, Việt Nam đã đạt được tỉ lệ bao phủ vắc-xin COVID-19 cao trên diện rộng khi toàn quốc.
Cũng theo GS Nguyễn Lân Hiếu, tình hình COVID-19 trên thế giới đã ổn định khi đầu tháng 5, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố đại dịch COVID-19 không còn là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu. Trên đây là các điều kiện để Việt Nam chuyển COVID-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A (các bệnh đặc biệt nguy hiểm có khả năng lây truyền rất nhanh, phát tán rộng, tỉ lệ tử vong cao) sang nhóm B (các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có khả năng lây truyền nhanh, có thể gây tử vong).
Các đại biểu Quốc hội tại phiên họp ngày 29/5. Ảnh: Phạm Thắng
Từ kinh nghiệm 3 năm chống dịch, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cho rằng chúng ta cần sớm chuẩn bị để hoàn thiện pháp luật, quy trình, hướng dẫn cần thiết để ứng phó tốt hơn với các đại dịch có thể xảy ra trong tương lai hoặc khả năng COVID-19 bùng phát trở lại. Bên cạnh đó là chủ động về cơ sở y tế, vật tư, trang thiết bị.
Về vấn đề phát triển y tế dự phòng, đại biểu đoàn Bình Định đánh giá đây là một thách thức lớn trong giai đoạn hiện nay. Các khó khăn về nhân lực, thu nhập, cơ sở vật chất đang hiện hữu với hệ thống y tế dự phòng. Dù vậy, theo ông Hiếu, tăng lương, xây trụ sở đẹp, mua máy móc,… không giải quyết được gốc rễ của vấn đề.
Ngoài ra, với từng địa phương cần có kế hoạch cụ thể chi tiết tới từng trạm y tế theo địa chính trị. "Cần may đo cẩn thận, không mặc đồng phục cho tất cả trạm y tế trong cả hệ thống"- ông Hiếu đề xuất và lấy ví dụ, một vị trạm trưởng giỏi về siêu âm cần đầu tư máy tốt để phát huy khả năng này; một y sĩ y học cổ truyền giỏi châm cứu cần có phương tiện chuyên biệt để họ triển khai.
Theo GS Nguyễn Lân Hiếu, trạm y tế xã phường có 2 nhiệm vụ, gồm dự phòng và điều trị. Tuy nhiên, nhiệm vụ thứ hai ngày càng "teo tóp" khiến việc hoàn thành nhiệm vụ thứ nhất trở nên khó khăn hơn. Trước Quốc hội, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu đặt câu hỏi: "Vậy làm cách nào để một hệ thống dày công xây dựng từ nhiều thế hệ đi trước không bị teo tóp và mất hoàn toàn chức năng điều trị?".
Theo ông, cần thử nghiệm một mô hình mới, coi các trạm y tế xã phường là phòng khám của trung tâm y tế quận huyện. Các tiêu chuẩn con người là tương đương nhau, cả người bệnh và nhân viên y tế. Các bác sĩ trung tâm y tế quận, huyện sẽ có buổi khám ngoại trú cố định ở xã phường.
Khi đã vận hành trơn tru, theo đề xuất của ông Hiếu, hệ thống y tế sẽ tiến lên một bước nữa là phối hợp giữa bệnh viện tỉnh và các trung tâm y tế quận huyện. Khi đó, các bác sĩ giỏi ở tỉnh sẽ về huyện làm việc định kỳ trong tuần, những bệnh nhân sau mổ sẽ được khám lại ở huyện khi hệ thống đã liên thông thực sự.
Cuối cùng, vị đại biểu đoàn Bình Đình kiến nghị số hóa ngành y tế bao gồm quản lý sức khoẻ, khám chữa bệnh từ xa, bởi đó sẽ là chìa khóa thành công cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu.
