Đề xuất sửa đổi Luật tín dụng: Bước ngoặt mới cho nền kinh tế?

Theo Luật hiện hành, tổng mức nợ cấp tín dụng đối với một khách hàng không được vượt quá 15% tổng vốn tự có của ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, quỹ tín dụng nhân dân và tổ chức tài chính vi mô. Đối với một khách hàng và người liên quan, tỷ lệ này không được vượt quá 25% tổng vốn tự có của các tổ chức tài chính nêu trên.

Tuy nhiên, theo dự thảo được trình lên Quốc hội trong kỳ họp tháng 11/2023, tỷ lệ này đã giảm xuống lần lượt là 10% và 15%. Nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ quan ngại rằng sự giảm đột ngột này có thể làm thu hẹp lượng khách hàng và giảm khả năng tiếp cận vốn, ảnh hưởng tiêu cực đến cả ngân hàng và khách hàng. Điều này càng đáng chú ý trong bối cảnh nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn.

Nhằm giảm thiểu tác động đột ngột và đảm bảo sự minh bạch, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã điều chỉnh dự thảo Luật để giảm dần giới hạn cấp tín dụng trong 5 năm từ khi Luật có hiệu lực đến năm 2029. Điều này nhằm giữ cho các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoạt động mà vẫn hạn chế sự tập trung tín dụng vào một nhóm khách hàng, tăng cơ hội tiếp cận vốn cho các đối tượng khách hàng khác nhau.

Theo chi tiết, dự thảo Luật quy định rằng tỷ lệ tối đa của tổng nợ cấp tín dụng sẽ giảm dần như sau trong 5 năm:

Từ ngày Luật có hiệu lực đến trước ngày 01/01/2026: 14% vốn tự có đối với một khách hàng, 23% đối với một khách hàng và người liên quan của khách hàng đó.

Từ ngày 01/01/2026 đến trước ngày 01/01/2027: 13% vốn tự có đối với một khách hàng, 21% đối với một khách hàng và người liên quan của khách hàng đó.

Từ ngày 01/01/2027 đến trước ngày 01/01/2028: 12% vốn tự có đối với một khách hàng, 19% đối với một khách hàng và người liên quan của khách hàng đó.

Từ ngày 01/01/2028 đến trước ngày 01/01/2029: 11% vốn tự có đối với một khách hàng, 17% đối với một khách hàng và người liên quan của khách hàng đó.

Từ ngày 01/01/2029 trở đi: 10% vốn tự có đối với một khách hàng, 15% đối với một khách hàng và người liên quan của khách hàng đó.

Các quy định khác về giới hạn tín dụng trong dự thảo không có nhiều thay đổi so với ban đầu. Cụ thể, tổng mức nợ cấp tín dụng cho một khách hàng không được vượt quá 15% tổng vốn tự có của tổ chức tín dụng phi ngân hàng. Đối với một khách hàng và người có liên quan, tỷ lệ này không được vượt quá 25% tổng vốn tự có của tổ chức tín dụng phi ngân hàng.

Tổng mức nợ cấp tín dụng được quy định trong Điều này không bao gồm các khoản vay từ nguồn vốn được ủy thác bởi Chính phủ, tổ chức, hoặc cá nhân mà tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài đã được ủy thác mà không chịu rủi ro. Điều này cũng áp dụng trong trường hợp khách hàng là tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài khác.

Tổng mức nợ cấp tín dụng quy định trong Điều này bao gồm cả tổng mức mua, nắm giữ, và đầu tư vào trái phiếu mà khách hàng hoặc người liên quan của khách hàng phát hành.

Trong trường hợp nhu cầu vốn của một khách hàng và người liên quan vượt quá giới hạn cấp tín dụng quy định tại Điều 1 hoặc Điều 2, tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài có thể được cấp tín dụng hợp vốn theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.

Đặc biệt, trong trường hợp cần thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội mà khả năng hợp vốn của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không đáp ứng được nhu cầu của một khách hàng, Thủ tướng Chính phủ sẽ quyết định mức cấp tín dụng tối đa trong trường hợp tổng mức nợ cấp tín dụng vượt quá giới hạn được quy định tại Điều 1 hoặc Điều 2 đối với từng trường hợp cụ thể. Thủ tướng Chính phủ cũng sẽ quy định điều kiện, hồ sơ, và thủ tục để đề xuất chấp thuận mức cấp tín dụng tối đa trong trường hợp tổng mức nợ cấp tín dụng vượt quá giới hạn quy định tại Điều 1 hoặc Điều 2.

Tổng các khoản cấp tín dụng của một tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài, quy định tại Điều 7, không được vượt quá bốn lần vốn tự có của tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài đó…

Theo ý kiến của các chuyên gia, việc đột ngột cắt giảm nguồn tín dụng có thể ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, giống như việc phanh gấp trên đoàn tàu đang chạy. Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp lớn hoạt động dưới hình thức holding, trong đó công ty mẹ và các công ty con thường có nhiều dự án cùng thực hiện, mỗi dự án đều đòi hỏi nguồn vốn từ tín dụng. Nếu các công ty con cùng vay từ một ngân hàng, lượng vốn có sẵn sẽ rất hạn chế, buộc doanh nghiệp phải chia nhỏ nhu cầu vay hoặc tìm cách vay từ nhiều ngân hàng để đáp ứng nhu cầu vốn của mỗi dự án.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang trong giai đoạn quan trọng cần khuyến khích sự phát triển của các tập đoàn đa ngành để cạnh tranh toàn cầu, như mô hình đã thành công của Hàn Quốc với Samsung, Hyundai và những doanh nghiệp khác. Nếu kênh cung cấp vốn chính bị hẹp lại, điều này có thể làm giảm bớt đà phát triển của các doanh nghiệp hàng đầu, góp phần hạn chế sức mạnh tăng trưởng của nền kinh tế.

Vũ Tùng