HTX thủy sản ở Khánh Hòa hướng tới nuôi biển công nghệ cao

Đến cuối tháng 2/2025, tỉnh Khánh Hòa không còn huyện nghèo, sau khi hai huyện miền núi Khánh Sơn và Khánh Vĩnh (cũ) được công nhận thoát nghèo. Nhằm phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân, tỉnh đã ban hành nhiều chính sách, trong đó phát triển kinh tế biển, trong đó có các HTX nuôi trồng thủy sản được xem là nền tảng. Việc thành lập và phát triển các HTX, doanh nghiệp nuôi trồng và chế biến thủy sản cũng được tỉnh đặc biệt quan tâm.

Thúc đẩy phát triển nuôi biển công nghệ cao

Còn nhớ, nhằm đẩy mạnh phát triển các HTX nuôi trồng thủy sản, cuối năm 2024, Liên minh HTX tỉnh Khánh Hòa đã ký kết chương trình phối hợp với Hội Thủy sản Khánh Hòa nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể (KTTT), HTX trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, nuôi biển công nghệ cao giai đoạn 2025–2030. Đồng thời, Liên minh cũng ký kết với Hội Doanh nhân trẻ Khánh Hòa về thúc đẩy phát triển KTTT, tăng cường sản xuất kinh doanh và xây dựng đội ngũ doanh nhân trong thời kỳ mới.

Tháng Tư vừa qua, Liên minh HTX tỉnh và Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam tiếp tục ký kết chương trình phối hợp giai đoạn 2025–2029, tập trung thúc đẩy phát triển KTTT trong lĩnh vực nuôi biển công nghệ cao.

Hai bên cam kết tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho ngư dân, hội viên, thành viên HTX về phát triển thủy sản bền vững, phổ biến quy hoạch ngành và ứng dụng công nghệ vào nuôi trồng, khai thác, chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, thống nhất kiến nghị UBND tỉnh xây dựng chính sách hỗ trợ HTX, tổ hợp tác và doanh nghiệp thủy sản; kiến nghị Quỹ Hỗ trợ phát triển nghề cá có các gói tín dụng ưu đãi cho nuôi biển công nghệ cao, dịch vụ hậu cần và chế biến thủy sản.

Thời gian tới, hai đơn vị sẽ phối hợp đào tạo, tập huấn cán bộ, thành viên HTX về kỹ thuật hiện đại như vận hành lồng HDPE, sử dụng thiết bị cho ăn tự động, cảm biến môi trường, giám sát bằng camera, đồng thời hướng dẫn thủ tục pháp lý, phòng chống khai thác IUU. Liên minh HTX tỉnh sẽ hỗ trợ thành lập thêm 1–3 HTX hoặc tổ hợp tác mới.

Có thể nói, sự ra đời của các HTX nuôi biển công nghệ cao cùng chuỗi chương trình ký kết chiến lược đã mở ra hướng đi mới cho kinh tế biển Khánh Hòa. Không chỉ góp phần nâng cao thu nhập, tạo việc làm bền vững cho người dân ven biển, mô hình HTX hiện đại còn giúp địa phương từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển thủy sản xanh, tuần hoàn và hội nhập quốc tế.

Đồng bộ giải pháp phát triển HTX thủy sản

Theo Liên minh HTX tỉnh Khánh Hòa, để phát triển bền vững các HTX thủy sản, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết là nâng cao năng lực quản lý, điều hành HTX thông qua đào tạo, tập huấn, hội thảo, kết nối mạng lưới và ứng dụng công nghệ thông tin. Song song đó, cần tăng cường hỗ trợ tài chính thông qua quỹ tín dụng ưu đãi, bảo hiểm rủi ro, hỗ trợ quảng bá sản phẩm và thúc đẩy liên kết với doanh nghiệp.

Về hạ tầng, cần ưu tiên xây dựng và nâng cấp cơ sở phục vụ nuôi trồng – chế biến, đầu tư công nghệ hiện đại, phát triển hệ thống điện, nước, giao thông, logistics và trung tâm nghiên cứu chuyên ngành. Bên cạnh đó, hỗ trợ HTX xây dựng thương hiệu, mở rộng mạng lưới phân phối, hợp tác với các tổ chức đào tạo – nghiên cứu, tham gia xúc tiến thương mại và nghiên cứu thị trường cũng đóng vai trò quan trọng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh.

Thực hiện Quyết định số 231/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án thí điểm phát triển nuôi biển công nghệ cao đến năm 2029 tại tỉnh Khánh Hòa, đề án xác định hai vùng trọng điểm: vùng biển đến 3 hải lý sẽ phát triển 240 ha nuôi biển công nghệ cao, sản lượng đạt hơn 3.600 tấn/năm; vùng từ 3 đến 6 hải lý sẽ phát triển 200 ha, sản lượng khoảng 5.100 tấn/năm.

Khánh Hòa có nhiều lợi thế trong phát triển kinh tế biển.

UBND tỉnh Khánh Hòa đã ban hành các kế hoạch cụ thể để triển khai thực hiện trong đó có Kế hoạch số 1884/KH-UBND, giao Liên minh HTX tỉnh tổ chức lại các cơ sở nuôi nhỏ lẻ theo hướng quản lý cộng đồng; tư vấn, tuyên truyền, vận động thành lập HTX và tổ hợp tác nuôi biển công nghệ cao; đồng thời khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này.

Sau thời gian khảo sát, hỗ trợ pháp lý và xây dựng phương án sản xuất theo Luật HTX năm 2023, đầu năm 2025, HTX Nuôi trồng thủy sản Vạn Ninh chính thức được thành lập và cấp giấy chứng nhận đăng ký. HTX có 34 thành viên, vốn điều lệ ban đầu là 1 tỷ đồng, sở hữu hơn 100 ô lồng nuôi truyền thống và 10 lồng HDPE ứng dụng công nghệ cao.

Sự ra đời của HTX Vạn Ninh là bước đi quan trọng cụ thể hóa chủ trương phát triển nuôi biển công nghệ cao của Chính phủ và tỉnh Khánh Hòa, giúp thay đổi tư duy sản xuất theo hướng hiện đại, thân thiện với môi trường, giảm rủi ro thiên tai, nâng cao hiệu quả và năng suất. Mô hình cũng mở ra tiềm năng kết hợp phát triển du lịch sinh thái, bảo vệ chủ quyền biển đảo và phòng chống khai thác IUU.

Bức tranh sáng của các HTX thủy sản 

Tính đến tháng 12/2024, toàn tỉnh có 15 HTX hoạt động trong lĩnh vực thủy sản, trong đó 11 HTX hoạt động ổn định, 4 HTX ngừng hoạt động do khó khăn về vốn, nhân lực và cơ sở hạ tầng. Các HTX chia thành hai nhóm chính: khai thác và nuôi trồng thủy sản.

Về khai thác, có 4 HTX đang hoạt động với tổng số 126 thành viên. Các HTX chủ yếu đánh bắt gần bờ theo phương pháp truyền thống bằng lưới đăng, cung cấp sản phẩm cho các chợ và vựa lớn tại TP. Nha Trang. Vốn hoạt động trung bình mỗi HTX khoảng 2 tỷ đồng, doanh thu khoảng 3 tỷ đồng/năm, lợi nhuận trung bình khoảng 400 triệu đồng. Trong ba năm gần đây, vốn hoạt động của nhóm HTX khai thác tăng đều từ 2,05 tỷ đồng (2021) lên 2,24 tỷ đồng (2023). Thu nhập bình quân của lao động trong HTX cũng tăng từ 65 triệu đồng lên 66 triệu đồng/người/năm.

Tuy nhiên, nhóm HTX khai thác vẫn đối mặt với nhiều thách thức như tốc độ tăng vốn và doanh thu còn chậm, chưa có đột phá về công nghệ, phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết trong khi tài nguyên biển ngày càng cạn kiệt. Điều này đặt ra yêu cầu bức thiết về tái cấu trúc và chuyển hướng sang các mô hình thân thiện với môi trường, có giá trị gia tăng cao hơn.

Trong khi đó, lĩnh vực nuôi trồng thủy sản được đánh giá có nhiều tiềm năng phát triển vượt trội. Đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có 7 HTX nuôi trồng đang hoạt động, tập trung vào các loài giá trị cao như tôm hùm, tôm sú, ốc hương, hàu, cá biển. Vốn trung bình mỗi HTX khoảng 1 tỷ đồng – tuy thấp hơn nhóm khai thác, nhưng đang có xu hướng tăng trưởng ổn định qua các năm. Doanh thu trung bình đạt 2,62 tỷ đồng/năm, lợi nhuận biên khoảng 10%, thu nhập người lao động đạt gần 65 triệu đồng/năm.

Dẫu còn nhiều hạn chế về quy mô, hạ tầng và kỹ thuật, các HTX nuôi trồng thủy sản ở Khánh Hòa đang từng bước chuyển mình. Đặc biệt, trong những năm gần đây, tỉnh Khánh Hòa đã triển khai mô hình nuôi biển công nghệ cao, đánh dấu bước ngoặt chuyển đổi từ nuôi truyền thống sang hiện đại, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và bảo vệ môi trường sinh thái biển.

Thanh Vân