Quốc hội thông qua Luật sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Bổ sung tổ chức dịch vụ năng lượng, dán nhãn vật liệu xây dựng

Chiều 18/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Với 425 đại biểu tán thành trên tổng số 426 đại biểu tham gia biểu quyết, chiếm 88,91% tổng số đại biểu Quốc hội, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Chỉ có 1 đại biểu không tán thành, không có đại biểu không biểu quyết.

Trước khi biểu quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đã trình bày Báo cáo số 1326/BC-UBTVQH15 giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật. Theo ông Lê Quang Huy, dự thảo lần này đã sửa đổi 19 điều, bổ sung 1 điều mới, tiếp thu đầy đủ ý kiến của đại biểu Quốc hội, cơ quan hữu quan, kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đồng thời thể chế hóa kịp thời các chủ trương trong Nghị quyết số 55-NQ/TW và số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Về thể chế hóa chủ trương của Đảng, dự thảo Luật đã bổ sung nhiều nội dung quan trọng. Tại Điều 43a, quy định về mô hình tổ chức dịch vụ năng lượng được đưa vào nhằm hỗ trợ triển khai các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Khoản 20 Điều 1 quy định nguyên tắc hoạt động, đồng thời giao Chính phủ xây dựng cơ chế khuyến khích tại văn bản dưới luật. Khoản 12 Điều 3 đã bổ sung phần giải thích từ ngữ để làm rõ hoạt động đầu tư kinh doanh của tổ chức này.

Dự thảo Luật cũng quy định cụ thể về việc dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng tại khoản 17 Điều 1. Đây là nội dung được nhiều đại biểu đề xuất bổ sung, do nhóm sản phẩm vật liệu xây dựng có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sử dụng năng lượng trong công trình. Theo báo cáo đánh giá tác động, quy định này có tính khả thi vì đã xác định rõ điều kiện áp dụng, tiêu chuẩn kỹ thuật, nhân lực và phòng thử nghiệm.

Về đơn giản hóa thủ tục hành chính, dự thảo đã sửa Điều 34 và Điều 39. Đồng thời Điều 32 và Điều 39 được chỉnh lý nhằm tăng cường phân cấp, phân quyền, phù hợp yêu cầu cải cách nền hành chính quốc gia.

Bỏ ưu đãi thuế, quy định rõ hiệu lực thi hành

Một nội dung được thảo luận nhiều là việc thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, đã được tách riêng thành Điều 41a trong dự thảo Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Theo ông Lê Quang Huy, việc thành lập Quỹ là nhằm thể chế hóa nội dung trong Nghị quyết 55-NQ/TW, góp phần thúc đẩy thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Quỹ này sẽ không hình thành tổ chức mới mà hoạt động độc lập tài chính, không trùng lặp với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước. Tại khoản 2, 3, 4 của Điều 41a, Luật quy định rõ chức năng, mục tiêu, hoạt động của Quỹ.

Khoản 18 Điều 1 của dự thảo Luật đã lược bỏ toàn bộ quy định ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế nhập khẩu, bảo đảm tính thống nhất với pháp luật về thuế hiện hành. Thay vào đó, Luật tiếp tục duy trì các chính sách khuyến khích phi tài chính, như hỗ trợ kỹ thuật, xúc tiến đầu tư, và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Báo cáo tiếp thu do ông Lê Quang Huy trình bày cho biết, một trong các nội dung được nhiều đại biểu quan tâm là chính sách quản lý đối với phương tiện, thiết bị và vật liệu xây dựng sử dụng năng lượng. Tại khoản 16 Điều 1, dự thảo Luật đã sửa đổi khoản 2 và khoản 3 Điều 37, bổ sung các quy định về quản lý năng lượng đối với phương tiện, thiết bị. Đặc biệt, khoản 17 Điều 1 sửa đổi, bổ sung Điều 39, bổ sung quy định dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng, nhóm sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng năng lượng công trình.

Việc dán nhãn này là căn cứ pháp lý quan trọng để tổ chức thực hiện các biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong ngành xây dựng. Báo cáo đánh giá tác động khi xây dựng Luật cũng đã đề cập tới lộ trình áp dụng, tiêu chuẩn chất lượng, yêu cầu về phòng thử nghiệm và nguồn nhân lực thực thi. Do đó, quy định tại điểm 3 khoản 17 Điều 1 được đánh giá là có tính khả thi và phù hợp với thực tiễn.

Bên cạnh đó, tại khoản 18 Điều 1, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung khoản 2 và khoản 3, đồng thời bổ sung khoản 4 vào sau khoản 3 Điều 41. Trên cơ sở ý kiến của đại biểu đề nghị bỏ các ưu đãi về thuế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát và lược bỏ toàn bộ quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn giảm thuế nhập khẩu để bảo đảm đồng bộ với pháp luật thuế hiện hành.

Tại khoản 20 Điều 1, dự thảo Luật sửa đổi khoản 3, đồng thời bổ sung khoản 4 và khoản 5 vào sau khoản 3 Điều 43 về tổ chức dịch vụ năng lượng. Luật lần đầu tiên quy định mang tính nguyên tắc về vai trò, trách nhiệm, điều kiện hoạt động của tổ chức dịch vụ năng lượng, giao Chính phủ quy định chi tiết tại các văn bản dưới luật. Đây là cơ sở để hình thành thị trường dịch vụ năng lượng tại Việt Nam, theo mô hình ESCO đang được áp dụng rộng rãi ở các quốc gia phát triển.

Ngoài ra, tại khoản 12 Điều 3, dự thảo Luật cũng bổ sung phần giải thích từ ngữ, xác định rõ khái niệm và hoạt động đầu tư kinh doanh của tổ chức dịch vụ năng lượng. Đây là lần đầu tiên Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả có quy định cụ thể về loại hình tổ chức này.

Về hiệu lực thi hành, Điều 2 của dự thảo Luật quy định rõ thời điểm bắt đầu thực hiện là ngày 01/01/2026. Điều 3 quy định điều khoản chuyển tiếp được chỉnh lý để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có đủ thời gian thích ứng với các quy định mới khi Luật đi vào hiệu lực. Nội dung này đã tiếp thu ý kiến của các đại biểu đề nghị phải làm rõ hiệu lực thi hành và lộ trình chuyển đổi nhằm bảo đảm tính khả thi khi thực thi.