Trình Quốc hội sắp xếp các tổ chức trong Mặt trận Tổ quốc

Theo tờ trình của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam, dự thảo luật gồm 5 điều, trong đó Điều 1 sửa đổi, bổ sung 11/41 điều của Luật Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam; Điều 2 sửa đổi, bổ sung 9/37 điều của Luật Công đoàn; Điều 3 sửa đổi, bổ sung 2/41 điều của Luật Thanh niên; Điều 4 sửa đổi, bổ sung 31/91 điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Điều 5 Hiệu lực thi hành.

Sửa đổi, bổ sung 11/41 điều của Luật MTTQ Việt Nam

Dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về vị trí, vai trò, nguyên tắc tổ chức, hoạt động và tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; quy định về tổ chức Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở cấp tỉnh, cấp xã, không tổ chức ở cấp huyện để đồng bộ với việc sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của MTTQ Việt Nam trong tiếp xúc cử tri, cử bào chữa viên Nhân dân, bầu hội thẩm Nhân dân, trong chủ trì và thống nhất với các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện hoạt động giám sát, phản biện xã hội.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần quy định cụ thể hơn đối với hoạt động giám sát, phản biện của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam trong Luật MTTQ Việt Nam để bảo đảm tính “độc lập tương đối”; đồng thời làm rõ và quy định thống nhất về đối tượng, nội dung, thẩm quyền giám sát, phản biện xã hội tại Điều 26 và Điều 33 Luật MTTQ Việt Nam để bảo đảm phù hợp với vị trí, vai trò của các tổ chức thành viên trực thuộc MTTQ Việt Nam.

Sửa đổi, bổ sung 9/37 điều của Luật Công đoàn

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến hệ thống tổ chức của Công đoàn để đồng bộ với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; quy định về thẩm quyền trong trình các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết và trong hoạt động giám sát của Công đoàn; quy định liên quan đến đối tượng đóng kinh phí công đoàn và quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công đoàn để phù hợp với điều chỉnh về tổ chức công đoàn sau sắp xếp, tinh gọn.

Cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu quy định hệ thống tổ chức công đoàn theo hướng linh hoạt hơn, phù hợp với chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy, vừa bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật, vừa bảo đảm thực hiện theo Điều lệ Công đoàn, đồng thời, vẫn bám sát yêu cầu đổi mới tổ chức, hoạt động công đoàn theo tinh thần của Nghị quyết số 02 của Bộ Chính trị về đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới, phù hợp với việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và các quy định khác liên quan tới việc sắp xếp, tổ chức bộ máy.

Với các quy định về phát triển đoàn viên công đoàn, công đoàn cơ sở, nghiệp đoàn cơ sở, cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu xây dựng mô hình công đoàn cụm liên xã, phường thuộc công đoàn tỉnh, thành phố hoặc đại diện của công đoàn cấp trên ở các khu công nghiệp (đối với tỉnh, thành phố có khu công nghiệp, nhiều lao động) để quản lý đoàn viên và tuyên truyền vận động, hướng dẫn người lao động gia nhập, thành lập công đoàn cơ sở và đại diện bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của người lao động trong khu vực ngoài Nhà nước.

Sửa đổi, bổ sung 2/41 điều của Luật Thanh niên

Dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một số điều trong đó khẳng định Đoàn thành niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức thành viên trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; mối quan hệ giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với Đoàn thanh niên trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội, bảo đảm thống nhất với nội dung sửa đổi của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Cơ quan thẩm tra tán thành việc sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 28, khoản 2 Điều 28 và khoản 2 Điều 31 Luật Thanh niên như trong trờ trình của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

Sửa đổi, bổ sung 31/91 điều của Luật Thực hiện dân chủ cơ sở

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số quy quy định để thực hiện chủ trương kết thúc việc sử dụng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã; các quy định liên quan tới tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và trách nhiệm của Bộ Nội vụ tiếp nhận các nhiệm vụ quản lý về thực hiện dân chủ trong các tổ chức có sử dụng lao động khi không còn Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội; bãi bỏ các quy định về trách nhiệm của tổ chức Công đoàn, Ban chấp hành công đoàn tại các cơ quan, đơn vị không có tổ chức công đoàn cơ sở khi thực hiện chủ trương chấm dứt hoạt động của Công đoàn Viên chức Việt Nam.

Với nội dung này, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, đề xuất sửa đổi quy định tại Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở để bảo đảm phù hợp, khả thi đối với chủ trương kết thúc việc sử dụng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã hiện nay từ ngày 1/8/2025; xác định rõ chủ thể hoặc cân nhắc bổ sung cơ sở pháp lý (như Quy chế mẫu) để hướng dẫn hoạt động của Ban Thanh tra Nhân dân sau sắp xếp, bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở đối với những nơi không còn tổ chức công đoàn; đồng thời, không làm gián đoạn và phát huy vai trò giám sát của Ban Thanh tra Nhân dân; tiếp tục nghiên cứu quy định cụ thể cách thức thực hiện dân chủ ở cơ sở đối với cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiêp công lập không còn tổ chức công đoàn.

Bên cạnh đó, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cũng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo kịp thời cập nhật việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp và các luật có liên quan để bảo đảm tính hợp hiến, tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của hệ thống pháp luật.