Không ít HTX nông nghiệp phải đối mặt với nguy cơ phá sản hoặc khó mở rộng sản xuất kinh doanh do gặp bất cập trong liên kết với người nông dân, quản lý vùng trồng, vận hành và bán hàng, nâng cao năng suất, chất lượng nông sản... do chủ yếu làm việc thủ công.
Thiếu vốn, thiếu nhân lực
HTX Tả Phìn Xanh (Lào Cai) là một ví dụ điển hình. Dù có nhiều lợi thế trong kinh doanh dịch vụ du lịch cộng đồng và sản xuất rau, hoa chuyên canh tại xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa nhưng vốn góp của HTX lại rất ít. Điều này làm cản trở HTX việc đầu tư cho ứng dụng khoa học công nghệ. Trong khi lĩnh vực sản xuất kinh doanh của HTX cần rất nhiều vốn đầu tư cơ sở vật chất, quảng cáo, tiếp thị, liên kết, tìm kiếm thị trường…
Từ HTX Tả Phìn Xanh có thể thấy, nguồn vốn là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng đối với các HTX. Bởi để phát triển được nông nghiệp công nghệ cao, thì HTX phải đầu tư cho ứng dụng được khoa học kỹ thuật tiên tiến, đầu tư cho cơ giới hóa, nâng cao được hạ tầng, quảng bá được sản phẩm, đào tạo được nguồn nhân lực…
|
Ứng dụng khoa học công nghệ giúp HTX nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. |
Theo thống kê của ngành chức năng, để xây dựng được một mô hình nhà kính với công nghệ hiện đại, HTX cần nguồn vốn khoảng trên dưới 15 tỷ đồng. Đối với mô hình chăn nuôi, việc đầu tư cho ứng dụng khoa học công nghệ đòi hỏi nguồn chi phí cao hơn ít nhất khoảng 5-6 lần so với mô hình chăn nuôi kiểu truyền thống.
Vậy nhưng thực tiễn hiện nay, nhiều HTX đang rơi vào cảnh thiếu thốn nguồn vốn, khó đầu tư cho ứng dụng khoa học công nghệ. Nhiều HTX không có tài sản thế chấp hoặc giá trị tài sản thấp nên việc tiếp cận với nguồn vốn vay không thuận lợi.
Ngoài nguồn vốn, thành viên, người lao động trong HTX nhiều nơi chưa được đào tạo bài bản nên có những hạn chế nhất định trong tiếp cận khoa học kỹ thuật, nắm bắt các thông tin, chính sách về công nghệ. Không ít HTX có thể đầu tư được máy móc nhưng lại thiếu nguồn nhân lực trong vận hành, bảo trì nên hiệu quả ứng dụng khoa học kỹ thuật chưa như mong đợi.
Đặc biệt, để sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, cần phải có quỹ đất lớn, ở vị trí thuận lợi cho sản xuất và lưu thông hàng hóa… Vậy nhưng, ngay như HTX Tả Phìn Xanh hiện nay, việc thuê đất công ích để mở rộng sản xuất, làm trụ sở, sân phơi, nhà kho hiện cũng chưa thuận lợi vì chính sách này tại địa phương mới chỉ áp dụng đối với đối tượng là cá nhân, hộ gia đình. Trong khi địa điểm hoạt động sản xuất của HTX hiện nay là ở vùng núi, khó khăn về giao thông nên rất thiếu diện tích đất đai bằng phẳng.
Tăng cơ hội ứng dụng công nghệ
Có thể thấy, việc cả nước có khoảng 2.500 HTX ứng dụng công nghệ cao là con số còn khá khiêm tốn so với tổng số HTX hiện nay. Trong khi mục tiêu mà Nhà nước đặt ra là đến hết 2025, cả nước có khoảng 5.000 HTX ứng dụng công nghệ cao.
Bên cạnh đó, một trong những mục tiêu, nhiệm vụ tại Nghị quyết số 20-NQ/TW và Nghị quyết số 106/NQ-CP đặt ra đó là: nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX nông nghiệp theo định hướng phát triển bền vững, ứng dụng khoa học - công nghệ, công nghệ cao, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; ưu tiên phát triển HTX nông nghiệp gắn với phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức.
Theo các ngành chức năng, nông hộ, HTX, doanh nghiệp đều là các đơn vị tham gia trực tiếp vào chuyển đổi số nông nghiệp. Tuy nhiên, năng lực và khả năng tiếp cận công nghệ của nông dân, HTX còn nhiều hạn chế do nhiều yếu tố. Trong đó, họ đang thiếu sự hỗ trợ, đồng hành từ các chuyên gia trong ngành công nghệ hàng đầu và gặp khó khăn trong việc tiếp cận các thông tin mới, hay thao tác sử dụng các phần mềm hiện đại. Đây cũng là một trong các tác nhân chính ảnh hưởng tới quá trình chuyển đổi số trong nông nghiệp.
Các chuyên gia cho rằng, việc hỗ trợ các HTX tiếp cận với các chi nhánh ngân hàng đóng tại địa phương là cần thiết để hỗ trợ, tư vấn cho các HTX hoàn thiện thủ tục, tiếp cận được các chương trình hỗ trợ là một trong những lời giải nhằm thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ trong HTX.
Ngay như việc tiếp cận nguồn vốn tại các Quỹ tín dụng cũng cần được tháo gỡ kịp thời. Bởi hiện nay, để được xin cấp nguồn vốn từ các Quỹ tín dụng nhân dân, HTX cần đáp ứng rất nhiều các điều kiện. Trong Luật HTX 2023 thì vấn đề xét điều kiện và mô hình hoạt động tại các HTX để vay là rất khó khả thi với nhiều HTX. Do đó, nhiều HTX rất cần các chính sách có độ linh hoạt để hấp thụ được nguồn vốn, đầu từ cho công nghệ cao.
Đặc biệt, việc phát triển kinh tế tập thể, HTX cần gắn liền với xây dựng các chuỗi giá trị hàng hóa. Do đó, cần tạo điều kiện để HTX tiếp cận thuận lợi với Nghị định số 98/2018/NĐ-CP về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Đây cũng là nền tảng quan trọng, nâng cơ hội cho các HTX ứng dụng khoa học công nghệ, máy móc trong sản xuất kinh doanh.
Huyền Trang
