Một trong những điểm nhấn nổi bật trong Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) được Quốc hội thông qua vào sáng nay 24/6, là sự chuyển đổi căn bản phương thức quản lý cán bộ, công chức, từ mô hình quản lý theo ngạch, biên chế sang mô hình quản lý theo vị trí việc làm, lấy vị trí việc làm làm trung tâm cho mọi quyết sách nhân sự trong hệ thống chính trị.
Từ “ngạch” sang “vị trí”: Thay đổi tư duy trong quản lý cán bộ, công chức
Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, dự thảo Luật đã cụ thể hóa nguyên tắc quản lý cán bộ, công chức dựa trên yêu cầu của từng vị trí việc làm, lấy kết quả và sản phẩm công việc làm thước đo chính trong đánh giá hiệu quả thực thi công vụ. Đây không chỉ là thay đổi mang tính kỹ thuật hành chính, mà là sự thay đổi về tư duy, từ “quản lý con người” sang “quản trị công vụ”.
Đại biểu ấn nút thông qua Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi). Ảnh: QH
Từ đó, việc tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ cũng như sử dụng, quy hoạch, đánh giá, đào tạo cán bộ công chức đều phải căn cứ trên yêu cầu cụ thể của từng vị trí việc làm. Cơ chế “cào bằng”, bổ nhiệm “hữu danh vô thực” sẽ dần bị loại bỏ.
“Chính phủ cũng đề xuất giữ lại hệ thống ngạch công chức như một tiêu chí phân biệt trình độ chuyên môn trong hệ thống vị trí việc làm, song bỏ thi nâng ngạch, nhằm thống nhất với nguyên tắc: “vị trí nào, ngạch đó””- Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh.
Đặc biệt, Chính phủ đã tiếp thu nhiều ý kiến xác đáng của đại biểu Quốc hội và bổ sung nguyên tắc tính chuyên nghiệp, hiện đại trong thi hành công vụ.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho hay: “Chính phủ thống nhất thực hiện quản lý về cán bộ, công chức và công vụ trong các cơ quan nhà nước phù hợp với tình hình thực tế; nguyên tắc: "Dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thách thức, hành động vì lợi ích chung, vì nước, vì dân"; "đoàn kết, kỷ cương, tình thương, trách nhiệm"; nguyên tắc: “đồng bộ liên thông, nhất quán trong hệ thống chính trị, đẩy mạnh”.
Đột phá trong thu hút nhân tài và sử dụng nguồn lực chất lượng cao
Một nội dung mới, quan trọng khác trong dự thảo là chính sách thu hút, sử dụng và đãi ngộ người có tài năng trong hoạt động công vụ, cũng như nguồn nhân lực chất lượng cao từ khu vực ngoài công lập.
Lần đầu tiên, khái niệm “người có tài năng trong hoạt động công vụ” được luật hóa, với những tiêu chí rõ ràng: có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt; tư duy đổi mới, sáng tạo; năng lực chuyên môn và kỹ năng vượt trội; có thành tích xuất sắc, đóng góp rõ rệt cho tổ chức, ngành, địa phương hoặc quốc gia. Dự thảo nhấn mạnh đến cơ chế phát hiện, giữ chân và phát huy tài năng chứ không chỉ dừng ở “tuyển chọn”.
Theo đó, Luật đã xác lập chính sách cụ thể đối với hai nhóm đối tượng trọng điểm. Thứ nhất là nhóm nguồn nhân lực chất lượng cao có nguyện vọng gia nhập khu vực công, bao gồm: Chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, luật sư giỏi, doanh nhân tiêu biểu, sinh viên tốt nghiệp xuất sắc và các đối tượng có năng lực nổi trội khác. Thứ hai, nhóm người có tài năng trong hoạt động công vụ, đã và đang công tác trong bộ máy hành chính nhà nước.
Bên cạnh đó, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Luật cũng đã bổ sung ba hình thức đặc biệt nhằm tạo cơ chế linh hoạt thu hút nhân lực chất lượng cao từ khu vực ngoài công lập vào làm việc trong các cơ quan nhà nước. Cụ thể gồm: Tiếp nhận trực tiếp vào làm công chức; Ký hợp đồng thực hiện nhiệm vụ của công chức lãnh đạo, quản lý; Ký hợp đồng đảm nhiệm một số nhiệm vụ thuộc vị trí việc làm chuyên môn, nghiệp vụ.
Các hình thức này mở rộng cơ hội cho các chuyên gia, doanh nhân, luật gia, sinh viên xuất sắc... tham gia vào hệ thống công vụ, đóng góp cho bộ máy nhà nước mà không nhất thiết phải “thi công chức” theo lối truyền thống.
Những quy định này thể hiện quyết tâm mở rộng cánh cửa khu vực công đối với nhân tài xã hội, đồng thời tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho việc thu hút và sử dụng hiệu quả đội ngũ tinh hoa trong phát triển quốc gia.
Luật Cán bộ, công chức sửa đổi theo hướng thu hút người tài vào khu vực công. Ảnh: QH
Về mặt tài chính, bên cạnh ngân sách nhà nước, Luật cũng cho phép các bộ, ngành, địa phương huy động nguồn lực hợp pháp ngoài ngân sách để có thể tạo ra cơ chế đãi ngộ vượt trội, linh hoạt hơn, phù hợp với thực tiễn và điều kiện riêng của từng cơ quan, đơn vị.
Hướng tới nền công vụ kiến tạo, minh bạch và hiệu quả
Có thể khẳng định, Luật Cán bộ, Công chức (sửa đổi) lần này không chỉ là sự điều chỉnh kỹ thuật pháp lý, mà là một cuộc cải cách toàn diện từ tư duy đến phương thức quản trị con người trong khu vực công. Việc chuyển sang mô hình quản lý theo vị trí việc làm, cùng chính sách đột phá thu hút và sử dụng người tài là bước đi phù hợp với yêu cầu xây dựng nền công vụ chuyên nghiệp, hiện đại, phục vụ người dân và doanh nghiệp.
Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) cgiải quyết các tình huống đặc thù phát sinh trong thực tế. Ảnh minh họa: Thu Hường
Trong đó, Luật cũng đã giải quyết các tình huống đặc thù trong thực tế như: công chức được bố trí vào vị trí việc làm có ngạch thấp hơn; hoặc đã được bổ nhiệm nhưng không đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn chức danh. Những vấn đề này sẽ được Chính phủ quy định chi tiết trong văn bản hướng dẫn thi hành, bảo đảm tính linh hoạt, đồng thời không ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của cán bộ, công chức trong giai đoạn chuyển tiếp.
Đặc biệt, quyền lợi của người dân tộc thiểu số cũng được thể chế hóa, với nguyên tắc ưu tiên trong tuyển dụng, quản lý và sử dụng, góp phần thúc đẩy sự công bằng và bình đẳng trong tiếp cận cơ hội làm việc trong khu vực công.
Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) tạo tiền đề cho một bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
