Theo ước tính của các chuyên gia, Việt Nam có khoảng 21 triệu người sở hữu tài sản mã hóa với quy mô ước tính vượt 200 tỷ USD, được xếp vào nhóm 3 quốc gia hàng đầu thế giới về tỷ lệ tham gia thị trường tài sản mã hóa. Tuy nhiên, dòng tiền khổng lồ đã có một thời gian dài nằm trong “vùng xám” pháp lý, khiến nhiều dự án tài sản mã hóa đã bị lợi dụng thành công cụ lừa đảo, từ huy động vốn đa cấp trá hình, sàn đầu tư ảo đến mô hình “token hóa bất động sản” không có thật.
Mới đây, Nghị quyết 05 của Chính phủ về thí điểm thị trường tài sản mã hoá trong vòng 5 năm, quy định doanh nghiệp Việt Nam được phát hành tài sản mã hóa dựa trên tài sản thực, không gồm chứng khoán và tiền đồng. Song loại tài sản này chỉ được chào bán cho nhà đầu tư nước ngoài và giao dịch thông qua các tổ chức cung cấp dịch vụ do Bộ Tài chính cấp phép.
|
Ước tính, Việt Nam có khoảng 21 triệu người sở hữu tài sản mã hóa với quy mô ước tính vượt 200 tỷ USD. |
Về quy định này, TS Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, cho rằng: “Chúng ta cần phát triển từng bước và không hạn chế nhưng nếu chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia, Việt Nam sẽ tự đánh mất tiềm năng nội lực. Vì vậy, nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước được mua tài sản mã hóa”.
Ông cho rằng sự thành công của thị trường tài sản số Việt Nam phụ thuộc vào khả năng dung hòa hai yếu tố: An toàn và đổi mới. Nếu quá thận trọng, Việt Nam có thể bỏ lỡ làn sóng tài chính số toàn cầu; nhưng nếu mở cửa ồ ạt mà thiếu hạ tầng và khung pháp lý, rủi ro thiệt hại sẽ rất lớn.
Vì vậy, lộ trình phù hợp là thử nghiệm có giới hạn, song cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước tham gia, đồng thời đẩy nhanh hoàn thiện pháp lý về CBDC, tokenized securities và hạ tầng dữ liệu.
“Thị trường tài sản số là xu hướng không thể đảo ngược. Điều quan trọng không phải là cho phép hay không cho phép, mà là làm thế nào để quản lý và tận dụng nó một cách an toàn, hiệu quả và mang lại giá trị cho nền kinh tế Việt Nam”, ông Lực nói.
Tại tọa đàm "Tài sản mã hóa: Từ vùng xám đến thí điểm - Giải pháp đảm bảo minh bạch, an toàn, hiệu quả", được tổ chức mới đây, ông Tô Trần Hòa, Phó trưởng Ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, nêu lý do, cho biết người tham gia xây dựng dự thảo, chính sách hiện nay xuất phát từ tinh thần thận trọng nhằm bảo vệ nhà đầu tư và kiểm soát rủi ro trong giai đoạn đầu.
Mặc dù có tới 19 - 21 triệu tài khoản liên quan đến tài sản số tại Việt Nam, con số này chưa phản ánh chính xác quy mô thực tế. Lý do, theo ông Hòa, nhiều người sở hữu nhiều tài khoản. “Quan trọng hơn, năng lực hiểu biết của nhà đầu tư Việt Nam còn thấp, trong khi thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ lừa đảo tài sản số. Tiền bị chuyển đi trong tích tắc, việc truy hồi hoặc bồi thường gần như bất khả thi nếu xảy ra gian lận”, ông Hòa giải thích.
Do đó, giai đoạn đầu ưu tiên thu hút vốn quốc tế, đồng thời có thời gian hoàn thiện pháp lý và nâng cao nhận thức công chúng. Song song, các cơ quan quản lý sẽ xây dựng chương trình đào tạo, truyền thông và nâng cao kiến thức tài chính cho người dân, giúp họ hiểu rõ quyền lợi, rủi ro và trách nhiệm khi tham gia thị trường.
Ông cũng cho biết sức hấp dẫn của thị trường không nằm ở việc mở cửa ngay, mà ở chất lượng sản phẩm, tính thanh khoản, minh bạch thông tin và độ an toàn của dịch vụ.
Khi các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa đầu tiên được cấp phép hoạt động, nhà đầu tư cá nhân đã sở hữu tài sản mã hóa ở nước ngoài có thể mở tài khoản giao dịch tại các tổ chức này trong nước. Quá trình này sẽ tuân thủ đầy đủ các quy định về xác minh danh tính (KYC), xác thực khách hàng và sử dụng tài khoản ngân hàng chính chủ.
Ngoài ra, các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa bắt buộc phải xây dựng quy trình xử lý khiếu nại và hợp đồng giao dịch minh bạch, trong đó quy định rõ quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư. Cơ quan quản lý yêu cầu các tổ chức này giải thích rõ ràng, đầy đủ cho khách hàng trước khi ký kết, đảm bảo nhà đầu tư hiểu rõ rủi ro và điều kiện giao dịch.
Về cơ chế quản lý, ông Tô Trần Hoà cho biết sẽ có ba cơ quan phối hợp quản lý thị trường tài sản mã hóa: Bộ Tài chính (quản lý hoạt động của các tổ chức cung cấp dịch vụ và giao dịch), Ngân hàng Nhà nước (quản lý dòng tiền, phương tiện thanh toán), và Bộ Công an (phụ trách phòng chống lừa đảo, tội phạm công nghệ cao).
Ngoài ra, các tổ chức cung cấp dịch vụ có nghĩa vụ công bố thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời theo quy định. Đây sẽ là một trong những nội dung trọng tâm được kiểm tra, giám sát đầu tiên khi thị trường đi vào vận hành, nhằm đảm bảo minh bạch và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư.
Thanh Hoa
