Theo thống kê từ báo cáo tài chính quý III/2025 của 27 ngân hàng niêm yết, trong 9 tháng đầu năm, dư nợ cho vay của các nhà băng tăng mạnh 15%, nhưng thu nhập lãi thuần chỉ tăng 9,6%, do mặt bằng lãi suất cho vay ở mức thấp khiến tỷ lệ thu nhập lãi thuần (NIM) bị thu hẹp. Để “bù đắp”, nhiều ngân hàng đẩy mạnh nguồn thu ngoài lãi nhằm đa dạng hóa doanh thu và duy trì lợi nhuận.
Thu ngoài lãi tăng mạnh ở nhiều ngân hàng
Một số nhà băng ghi nhận nguồn thu ngoài lãi tăng trưởng tích cực và là lực kéo giúp lãi lớn trong 9 tháng 2025. Đơn cử như VIB đạt lợi nhuận trước thuế trên 7.040 tỷ đồng, tăng 7% so với cùng kỳ năm trước, trong đó nguồn thu ngoài lãi cũng đóng góp tích cực vào tổng thu nhập hoạt động ngân hàng, với tỷ trọng hơn 19%, chủ yếu đến từ thu phí và hoạt động dịch vụ.
Tương tự, BIDV đạt lợi nhuận trước thuế trên 23.600 tỷ đồng, tăng 7,2%. Trong đó, nguồn thu ngoài lãi bật tăng 38,6% so với cùng kỳ, nhờ động lực từ hoạt động mua bán chứng khoán kinh doanh, mua bán chứng khoán đầu tư.
|
Động lực tăng trưởng mới của nhiều ngân hàng đến từ công ty chứng khoán, tài sản số, vàng (Ảnh minh họa). |
Vietcombank cũng ghi nhận mảng kinh doanh ngoài lãi đóng góp 3.395 tỷ đồng, tăng 4,2% vào lợi nhuận chung của ngân hàng. Động lực tăng trưởng chủ yếu đến từ chứng khoán kinh doanh, lợi nhuận góp vốn cổ phần và các hoạt động kinh doanh khác.
Một ngân hàng ghi nhận nguồn thu ngoài lãi trong quý III tăng mạnh là OCB với 507 tỷ đồng, tăng 123,1% so với cùng kỳ. Trong đó, thu từ dịch vụ mua bán ngoại tệ tăng 122,9%; thu từ hoạt động khác đạt 260 tỷ đồng, tăng 59,7%. Lũy kế 9 tháng, thu từ hoạt động khác đạt 494 tỷ đồng, tăng 87,1%, phản ánh việc tái cơ cấu danh mục và các giải pháp xử lý, quản trị nợ.
Hoạt động kinh doanh ngoài lãi của Techcombank trong quý III/2025 cũng đạt kết quả khả quan với mức tăng hơn 1,5 lần cùng kỳ năm trước. Cụ thể, mảng kinh doanh ngoại hối và chứng khoán đầu tư tăng trưởng 3 con số trong kỳ này, lần lượt là 816,5% và 172,2%, tương ứng thu về 559 tỷ đồng và 1.059 tỷ đồng. Tương tự, hoạt động khác và hoạt động dịch vụ cũng tăng trưởng dương với tỷ lệ lần lượt là 36% và 16,4%, đem về 576 tỷ đồng và 2.266 tỷ đồng. Ở chiều ngược lại, thu nhập từ góp vốn, mua cổ phần giảm nhẹ 1%, còn mảng chứng khoán kinh doanh lỗ 150 tỷ đồng (cùng kỳ năm trước chỉ lỗ 1 tỷ đồng).
Đặc biệt, nhiều nhà băng ghi nhận mảng thu nhập chính là lãi thuần giảm, thì động lực tăng trưởng chính tới từ các khoản thu ngoài lãi. Điển hình, quý III, lãi thuần của ACB giảm 5,6%, nhưng mảng ngoài lãi tăng 28,7%, thu về 1.615 tỷ đồng. Tỷ lệ thu nhập ngoài lãi trên tổng thu nhập hoạt động tăng lên 19,2% trong kỳ từ mức 15,4% của cùng kỳ năm trước, cho thấy sự đa dạng hóa nguồn thu nhập và giảm sự phụ thuộc vào thu nhập lãi.
Trong đó, hoạt động kinh doanh ngoại hối mang về 449 tỷ đồng cho ACB, tăng 2,7 lần cùng kỳ năm trước; mảng chứng khoán kinh doanh thu về 367 tỷ đồng, tăng gần 5,2 lần. Bên cạnh đó, lãi thuần từ hoạt động dịch vụ đem về 795 tỷ đồng, tăng 6,5%. Ở chiều ngược lại, mảng chứng khoán đầu tư và hoạt động lần lượt ghi nhận khoản lỗ 30 triệu đồng và 15 tỷ đồng (cùng kỳ lãi 47 tỷ đồng và 203 tỷ đồng); hoạt động góp vốn, mua cổ phần đem về 18 tỷ đồng, giảm 6%.
Ngoài ra, các ngân hàng khác như SeABank giảm 16,8% tỷ trọng lãi thuần trong tổng thu nhập hoạt động so với cùng kỳ, PGBank giảm 13%; NamABank giảm 7,8%... Song những đơn vị này tăng mạnh thu phí dịch vụ, bancassurance, ngoại hối, mua bán chứng khoán..., giúp tổng thu nhập hoạt động tăng lên và lợi nhuận cải thiện rõ rệt.
Động lực tăng trưởng mới của nhà băng
Có thể thấy những ngân hàng có nguồn thu ngoài lãi tăng mạnh trong thời gian qua đều là những đơn vị có hệ sinh thái số đa tầng, đã tận dụng được lợi thế để đẩy mạnh mảng dịch vụ như Techcombank, VietinBank, Sacombank, VPBank, ACB…
Ông Vũ Thành Trung, Phó chủ tịch HĐQT MB cho biết, năm 2025, chuyển đổi số tiếp tục là động lực tăng trưởng. Các nền tảng số chủ lực như App MBBank, BIZ MBBank và mảng dịch vụ Banking-as-a-Service (BAAS) đóng góp mạnh mẽ vào sự tăng trưởng của MB cả về số lượng khách hàng, CASA, doanh thu…
Bên cạnh đó, trong vài năm trở lại đây, một xu hướng đáng chú ý là không ít các nhà băng cũng tăng tốc hoạt động mua bán - sáp nhập công ty chứng khoán, bảo hiểm nhằm mở rộng thị phần. PGBank đã thông qua chủ trương mua cổ phần công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ hoặc bảo hiểm để trở thành công ty con hoặc công ty liên kết; Sacombank dự kiến đầu tư tối đa 1.500 tỷ đồng để sở hữu trên 50% một công ty chứng khoán…
Tại Hội thảo "Ngành ngân hàng viết tiếp câu chuyện tăng trưởng" được tổ chức gần đây, các chuyên gia nhận định động lực tăng trưởng mới đến từ công ty chứng khoán, tài sản số, vàng.
Ông Lê Khánh Tùng, Trưởng phòng Nghiên cứu ngành dịch vụ tài chính của HSC phân tích, trong 1-3 năm qua, tỷ lệ đóng góp lợi nhuận từ công ty chứng khoán trực thuộc ngân hàng ngày càng cao. Tiêu biểu là Techcombank (TCBS) và VPBank(VPBankS), nơi công ty chứng khoán đóng góp từ 16-21% lợi nhuận sau thuế của ngân hàng (tính đến nửa đầu năm 2025).
Động lực dài hạn đến từ tài sản số là Nghị quyết 05 về thí điểm thị trường tài sản số và Luật Công nghiệp số đã đưa ra khung pháp lý rõ ràng cho thị trường tài sản số/tiền điện tử. Hiện đã có khoảng 10 công ty chứng khoán và 3 ngân hàng tư nhân lớn tiên phong thúc đẩy dịch vụ này. Nếu các chính sách thành công, quy mô giao dịch tiền điện tử của người Việt có thể đạt 700 triệu USD/ngày (bằng 50% thị trường cổ phiếu), tạo ra doanh thu môi giới lớn cho các công ty chứng khoán và ngân hàng mẹ.
Gần đây, MB mở rộng hệ sinh thái sang lĩnh vực kinh doanh tài sản số và hợp tác với đối tác top 3 thế giới trong lĩnh vực này.
Một động lực nữa đến từ thị trường vàng. Nghị định 232 xóa bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng SJC, mở ra cơ hội cho các ngân hàng thương mại có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên và một số doanh nghiệp. Từ đó mở ra mảng kinh doanh mới, tạo nguồn thu nhập phi rủi ro mà các ngân hàng luôn muốn gia tăng.
Đồng thời, quy định giao dịch vàng từ 20 triệu đồng trở lên phải qua ngân hàng, giúp tăng lượng tiền lưu thông và CASA (tiền gửi không kỳ hạn) cho hệ thống, giúp đa dạng hóa thu nhập phí.
Huyền Anh
