Nhấn mạnh phát triển nhà ở xã hội là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được ưu tiên hàng đầu trong phát triển kinh tế - xã hội đất nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, dứt khoát không thay đổi mục tiêu đã đề ra và chỉ đạo các địa phương phối hợp với các bộ ngành, cơ quan liên quan đẩy mạnh nguồn cung nhà ở xã hội, nâng ngưỡng thu nhập được mua nhà xã hội theo hướng phù hợp hơn...
"Ì ạch" giải ngân
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, hiện nay có 3 chương trình tín dụng liên quan đến việc phát triển nhà ở xã hội: Chương trình thứ nhất là gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, đến nay đã có 9 ngân hàng đăng ký tham gia với tổng số tiền 145.000 tỷ đồng. Chương trình thứ hai là tín dụng cho vay nhà ở xã hội đối với người dưới 35 tuổi. Chương trình thứ ba là cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định 100/2024 của Thủ tướng Chính phủ.
Đối với gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, NHNN đã 6 lần chỉ đạo các tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho vay từ mức 8,2% ban đầu xuống còn 6,4% đối với chủ đầu tư và 5,9%/năm đối với người vay, thấp hơn mức cho vay hộ nghèo theo Nghị định 100 (khoảng 6,6%/năm).
|
Nguồn cung chưa đáp ứng yêu cầu khiến tốc độ giải ngân cho vay mua nhà ở xã hội chưa đạt kỳ vọng. |
Một chuyên gia nhận định gói tín dụng do 9 ngân hàng tham gia cho người trẻ dưới 35 tuổi vay mua nhà ở xã hội về cơ bản không khác gì gói tín dụng 120.000 tỷ đồng đang triển khai, là một chuyển động chính sách quan trọng. Điều này thể hiện rõ quyết tâm thực thi các mục tiêu của Nghị quyết 33 và Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2030 - coi nhà ở xã hội không chỉ là bài toán an sinh mà còn là một cấu phần quan trọng trong cấu trúc thị trường bất động sản bền vững.
Tuy nhiên, điều chuyên gia lo lắng là chính sách tín dụng, nếu chỉ đặt ra lãi suất thấp mà không đi kèm cơ chế hỗ trợ triển khai thì rất dễ rơi vào tình trạng khó tiếp cận.
"Việc đưa ra nhiều gói vay là rất tích cực , nhưng nếu không giải quyết gốc rễ từ phía cung thì mọi tín dụng ưu đãi sẽ gặp nhiều khó khăn trong một hệ sinh thái tắc nghẽn”, một chuyên gia phân tích.
Thực tế, dù nguồn vốn luôn sẵn sàng, nhưng các ngân hàng vẫn đang "ì ạch" giải ngân cho các dự án nhà ở xã hội. Cụ thể, đến ngày 31/5/2025, các ngân hàng thương mại (NHTM) đã cam kết cấp tín dụng khoảng 8.200 tỷ đồng cho các dự án, doanh số cho vay của các NHTM là khoảng 4.094 tỷ đồng, tương đương với tỷ lệ khoảng 3%, trong đó cho vay chủ đầu tư là 3.464 tỷ đồng và người mua nhà là 630 tỷ đồng. Đến ngày 30/6/2025, các NHTM cam kết 8.300 tỷ đồng cho 41 dự án nhà ở xã hội, đạt 56%.
Hai chương trình tín dụng còn lại cũng tương tự, khi đến thời điểm cuối tháng 6, Ngân hàng Chính sách xã hội đạt dư nợ hơn 19.000 tỷ đồng theo Nghị định 100. Đối với người trẻ dưới 35 tuổi, chương trình cho vay nhà ở xã hội mới triển khai, nguồn cung hạn chế nên dư nợ hiện mới ở mức vài chục tỷ đồng.
Vẫn còn nhiều rào cản
Nhìn lại việc triển khai các gói tín dụng cho nhà ở xã hội, các chuyên gia cho rằng dù Chính phủ và các bộ ngành quyết tâm gỡ khó, nhưng đến nay vẫn còn nhiều rào cản. Cụ thể, 3 điểm nghẽn lớn nhất đó là nguồn cung nhà ở xã hội không đủ và không phù hợp; quỹ đất khan hiếm, pháp lý phức tạp, lợi nhuận thấp khiến các chủ đầu tư không mặn mà; dự án được phê duyệt chậm trễ, chưa tạo ra quy mô sản phẩm đủ lớn, đủ hấp dẫn.
Tại Hội nghị sơ kết việc thực hiện chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội 7 tháng đầu năm 2025 và kế hoạch triển khai 5 tháng cuối năm 2025 mới đây, Phó Thống đốc NHNN Phạm Quang Dũng cũng chỉ rõ khó khăn lớn nhất hiện nay là nguồn cung. Báo cáo của Bộ Xây dựng cho thấy đến hết tháng 7, số dự án hoàn thành, khởi công mới đạt 59,6% tiến độ.
Khó khăn thứ hai liên quan đến đối tượng vay, khi tiêu chí thu nhập (15 triệu đồng đối với cá nhân, 30 triệu đồng đối với hộ gia đình) còn chặt chẽ, chưa phù hợp với thực tế tại nhiều địa phương.
Vì vậy, NHNN kiến nghị cần xem xét điều chỉnh tiêu chí thu nhập, và xem xét lại lãi suất cho vay theo Nghị định 100 mà Ngân hàng Chính sách xã hội đang cho vay là 6,6%, hiện cao hơn lãi suất của NHTM.
Đồng thời, Bộ Xây dựng cần tiếp tục rà soát tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án để đẩy nhanh tiến độ, tăng nguồn cung cho thị trường; sớm trình Chính phủ ban hành Nghị định về Quỹ nhà ở quốc gia theo yêu cầu tại Nghị quyết 201 của Quốc hội.
Ông Phạm Quang Dũng bày tỏ mong muốn UNBD các tỉnh tích cực thực hiện nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ hoàn thành các chỉ tiêu về nhà ở xã hội theo đúng kế hoạch để đảm bảo nguồn cung ra thị trường.
Bên cạnh các kiến nghị về chính sách, chuyên gia cho rằng lãi suất cho vay nhà ở xã hội đối với gói 120.000 tỷ đồng và tín dụng cho người trẻ dưới 35 tuổi vay còn cao. Ông Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng, nêu quan điểm lãi suất cho vay của gói vay mới cho nhà ở xã hội vẫn cao và không ổn định cho đại đa số người dân có thu nhập thấp. Chính phủ muốn thực hiện chương trình nhà ở xã hội phải cấp vốn cho các NHTM với lãi suất rất thấp, tối đa 3%/năm và để ngân hàng thương mại cho vay ra với lãi suất khoảng 5%/năm.
"Ở mức lãi suất này thì người dân có thể mua nhà 1,2 tỷ đồng vay 1 tỷ đồng và trả nợ gốc và lãi mỗi tháng cho ngân hàng ở mức 7 triệu đồng/tháng mới hợp lý còn không chỉ mãi điệp khúc... bà con lên tivi vay tiền mua nhà”, ông Hiếu nói.
Huyền Anh
