Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hải Phòng, toàn thành phố hiện có khoảng 2.300 ha diện tích khai thác rươi, cáy, nguồn lợi thủy sản tự nhiên mang giá trị kinh tế rất cao. Trung bình mỗi héc-ta rươi cho sản lượng 1,5 tấn, với giá bán từ 250.000 – 300.000 đồng/kg, nông dân có thể thu về khoảng 400 -500 triệu đồng/ha/năm, một con số đầy sức hút trong bối cảnh nông nghiệp đang tìm kiếm những hướng đi hiệu quả và bền vững.
Từ giữ chọn hương vị nhờ quy trình cấp đông chuẩn
Ít ai ngờ rằng cách đây hơn 10 năm, những cánh đồng trũng sâu ven chân đê từng là khu vực ít người muốn nhận khoán vì cấy lúa cho năng suất thấp. Thế nhưng, nhờ sự nhạy bén và sáng tạo của người dân, những diện tích tưởng như “bỏ đi” nay đã trở thành vùng sản xuất đặc sản rươi – cáy mang lại thu nhập cao gấp nhiều lần trồng lúa truyền thống.
Một năm, người dân nơi đây có thể kết hợp ba giai đoạn sản xuất: Vụ xuân hè: cấy lúa hữu cơ, chủ yếu giống ST25. Vụ hè thu: khai thác cáy tự nhiên. Cuối thu đông (tháng 9–10 âm lịch): đón vụ rươi, thời điểm được ví như “mùa vàng” của vùng bãi bồi nước lợ.
Nhờ chu trình sản xuất khép kín theo tự nhiên, không sử dụng hóa chất, đất đai được phục hồi, hệ sinh thái được tái tạo và nguồn rươi, cáy ngày càng dồi dào.
|
Mùa này, người dân đang náo nức vào vụ thu hoạch rươi. |
Trong số các địa phương có thế mạnh đặc sản này, xã Chí Minh (TP Hải Phòng) đang trở thành “điểm sáng” với 478 ha diện tích canh tác rươi, cáy kết hợp lúa hữu cơ tại khu vực trong đê sông Thái Bình. Tận dụng hệ sinh thái tự nhiên, địa phương đi đầu trong mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, vừa tạo sinh kế ổn định cho người dân, vừa bảo vệ môi trường vùng cửa sông.
Trong bức tranh phát triển ấy, HTX Du lịch, bảo tồn rươi cáy An Thanh (thôn An Định, xã Chí Minh) đóng vai trò quan trọng. Ông Hà Văn Bẩy, Giám đốc HTX cho biết, HTX hiện có 8 thành viên với 30 ha diện tích sản xuất gồm một vụ lúa ST25, 1 vụ cáy và một vụ rươi mỗi năm. Bên cạnh đó, HTX liên kết với nhiều hộ dân trong xã để thu mua, chế biến và phân phối sản phẩm rươi, cáy đi nhiều tỉnh, thành trong cả nước.
“Rươi chỉ có theo mùa, mỗi năm rươi lên vào khoảng tháng 9–10 âm lịch, và mỗi đợt chỉ kéo dài một vài ngày tùy con nước. Đây là đặc sản rất khó khai thác, đòi hỏi nắm chắc thời điểm rươi lên từ các đầm nước lợ và bãi bồi,” ông Bẩy chia sẻ.
Nếu trước đây, người dân phải thức trắng đêm canh nước rươi, thì nay nhờ hệ thống thủy lợi được đầu tư đồng bộ, bà con có thể chủ động theo dõi lịch điều tiết nước để chuẩn bị dụng cụ, thu hoạch hiệu quả hơn. Rươi vẫn được vớt thủ công bằng vợt lưới dày cán dài. Còn tại các đầm lớn, người dân đặt lưới chắn ở cửa xả để thu rươi khi nước chảy, nước rút.
Rươi sau khi thu hoạch phải được sơ chế hoặc cấp đông ngay, bởi chỉ cần để qua ngày là dễ hỏng. HTX đã thuê cán bộ kỹ thuật và kỹ sư công nghệ thực phẩm để đảm bảo quy trình cấp đông chuẩn, giữ trọn hương vị và dinh dưỡng.
 |
Các đầm rươi của HTX năm nay được mùa. |
Đến sản phẩm hút khách
Với khát vọng đưa đặc sản quê hương vươn xa, HTX An Thanh xây dựng chiến lược chế biến sâu thay vì chỉ bán rươi tươi theo mùa. Hiện HTX đã phát triển nhiều sản phẩm như: Rươi đốt; Chả rươi; Nem rươi; Mắm rươi; Rươi cấp đông. Trong đó, 4/5 sản phẩm đã đạt chuẩn OCOP 3 sao, đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Theo ông Bẩy, để rươi không tanh, khâu sơ chế cần đặc biệt chú ý: Rửa rươi nhẹ nhàng bằng nước sạch hoặc nước ấm 35 - 40°C để loại bỏ lông tơ, để ráo 15 phút trước khi chế biến. Khi làm các món chả, nem rươi, HTX đảm bảo đủ các gia vị truyền thống gồm khế chua, lá gừng, thì là, hành, lá lốt, lá gấc non… đặc biệt không thể thiếu vỏ quýt hoặc gừng, gia vị dân gian giúp khử mùi và hóa giải độc tố tự nhiên của rươi.
Tại Lễ khai mạc trưng bày, giới thiệu sản phẩm OCOP và đặc sản Hải Phòng năm 2025 do Liên minh HTX TP Hải Phòng vừa tổ chức, gian hàng của HTX An Thanh luôn đông kín người tham quan. Nhiều khách hàng tỏ ra bất ngờ khi lần đầu thưởng thức các sản phẩm rươi được chế biến theo hướng mới.
Chị Lê Nhung (quận Ngô Quyền) chia sẻ: “Gia đình tôi đã ăn nhiều món từ rươi nhưng đây là lần đầu thưởng thức nem rươi. Lớp nem ngoài giòn rụm, nhân rươi bên trong béo ngậy hòa quyện với rau thơm rất lạ miệng. Hôm qua mua về ăn thử, cả nhà đều thích nên hôm nay tôi quay lại mua thêm để dùng dần.”
 |
Ông Bẩy (người mặc áo khoác xám) đang giới thiệu sản phẩm rươi tới khách hàng. |
Không chỉ rươi, sản phẩm mắm cáy ủ trên một năm của HTX cũng được nhiều khách hàng yêu thích bởi màu nâu vàng đẹp mắt và vị ngọt hậu đặc trưng.
Hướng đến nông nghiệp xanh và kinh tế tuần hoàn
Trong buổi kiểm tra gần đây tại xã Chí Minh, Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng Trần Văn Quân đánh giá cao mô hình khai thác rươi, cáy kết hợp sản xuất lúa hữu cơ của địa phương. Ông nhấn mạnh, đây là hướng đi phù hợp với xu thế nông nghiệp xanh, thích ứng biến đổi khí hậu, đóng góp quan trọng vào tăng sức cạnh tranh cho nông sản địa phương.
Phó Chủ tịch thành phố Hải Phòng yêu cầu các địa phương phía Đông và phía Tây Hải Phòng tăng cường kết nối, chia sẻ kinh nghiệm và nhân rộng mô hình sản xuất hữu cơ, sáng tạo trong khai thác rươi – cáy. Đồng thời, khi đầu tư các công trình thủy lợi mới, cần tránh manh mún, bảo đảm đồng bộ để hỗ trợ hiệu quả sản xuất lâu dài.
Việc phát huy hiệu quả các công trình thủy lợi không chỉ góp phần ổn định sản xuất, mà còn là cơ sở để hình thành các vùng nuôi rươi, cáy chất lượng cao, gắn với xây dựng thương hiệu đặc sản và phát triển du lịch sinh thái trong tương lai, PCT UBND TP Hải Phòng khẳng định.
HTX An Thanh đang chứng minh rằng nông nghiệp hữu cơ hoàn toàn có thể đem lại giá trị kinh tế lớn khi khai thác đúng theo quy luật tự nhiên, đồng thời đầu tư bài bản vào chế biến và xây dựng thương hiệu.
Từ những ruộng trũng thấp ven sông hiệu quả thấp, đến những sản phẩm rươi, cáy đạt chuẩn OCOP được thị trường đón nhận, HTX không chỉ tạo việc làm và tăng thu nhập cho thành viên, người lao động tại HTX mà còn góp phần khẳng định vị thế đặc sản Hải Phòng trên bản đồ ẩm thực Việt. Với định hướng phát triển bền vững, gắn sản xuất nông nghiệp với bảo tồn hệ sinh thái và xây dựng thương hiệu, HTX An Thanh được kỳ vọng sẽ tiếp tục là mô hình tiêu biểu thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ sinh thái của thành phố trong những năm tới.
Thanh Vân
